نقش ماله‌کشان در برساختن یک شمایل

افتونیوز – فضل الله یاری
در سیر زندگی رهبران مستبد جهان، یکی از مواردی که در سیر تطور و تغییر یک مقام مسئول، به یک دیکتاتور، نقش اساسی دارد، همان حلقه‌ای است که به جز تعریف، تمجید و تحسین کار دیگری ندارند. آنها به او القا می‌کنند که از هر اشتباهی مبراست. این گروه نه تنها در برابر انتقادات دیگران از مقام مسئول، می‌ایستند و همه چیز را تکذیب می‌کنند، بلکه اگر روزی آن مقام به اشتباهی اعتراف کند، جلوی آن هم می‌ایستند و به سرعت او را از این اشتباه درمی‌آورند و او را قانع می‌کنند که هیچ گاه اشتباه نمی‌کند. تکرار این موضع، مسئولی را که خود منتظر یک اشاره است، قانع می‌کند که اشتباه در رفتار و ذهن او جایگاهی ندارد. از همین جاست که «کیش شخصیت» مسئول مربوطه شکل می‌گیرد.
نقش این گروه در برساختن شمایل یک دیکتاتور از یک مقام مسئول را برخی آن قدر زیاد می‌دانند که نقش خود فرد موردنظر به بیگناهی نزدیک‌تر است.(که البته تعریف اغراق‌آمیزی است.)
در ماجرای خانواده محمدباقر قالیباف، از هر منظر که نگریسته شود، جایی برای حمایت از او توسط چهره‌های مستقل، مدعیان عدالتخواهی و افراد موسوم به ارزشی و انقلابی قابل تصور نیست.
خانواده قالیباف در سفر به ترکیه در ماه رمضان و خرید سیسمونی، در بافت (کانتکست) سیاسی ایران که مورد تایید و تاکید قالیباف نیز بوده است (و نه عرف، قانون وشرع) از برخی خطوط– اگر نه ممنوع اما – مکروه عبور کرده‌اند و از این منظر سزاوار انتقاد و سرزنش اند. در این میان محمدباقر قالیباف به عنوان مسئولی که با تاکیدات خود بر این خطوط، مردم را به رعایت آن‌ها فرا می‌خواند، اما نتوانسته یا نخواسته خانواده‌اش را در محدودیت‌های مردم ایران شریک کند، طبیعی است که در کانون حملات باشد. قالیباف هم البته با اذعان به این موضوع فرزندش را مأمور عذرخواهی کرده است، در این میان برخی از چهره‌های فرهنگی و سیاسی نزدیک به او و برخی از نیروهای ارزشی مشغول به کار در فضای مجازی، وضعیتی متفاوت به خود گرفتند و بنا را برآن نهادند که کوتاه نیایند و حتی عذرخواهی فرزند رئیس مجلس را نیز بی‌اثر کنند و به او – و دیگران – القا کنند کسی که تا راس هرم یکی از قوای جمهوری اسلامی صعود کرده است؛ اشتباه نمی‌کند. همان پدیده‌ای که در چند دهه اخیر پیرامون برخی مسئولان کشور شکل گرفته و خود نیز صاحب عنوان «ماله‌کش» شدند.
این البته اگرچه پروژه‌ای است که ماله‌کشان در ازای دستمزد، رانت، مقام و جایگاه سیاسی و اقتصادی شروع می‌کنند، اما آغاز همان پروسه‌ای است که یک مقام مسئول را به یک دیکتاتور تبدیل می‌کند.
شاید این همان موضعی است که پیامبر اسلام حساسیت آن را درک کرد و او را واداشت تا جلوی متملقان و ماله‌کشان را بگیرد و با حدیثی آن را به توصیه‌ای همگانی برای کارگزاران نظام اسلامی– و البته همه نظام‌های سیاسی- در همه اعصار تبدیل کند که «به صورت چاپلوس خاک بپاشید.»
به هر حال این گروه اگرچه در هر دوره‌ای از تاریخ ایران و جهان در کنار مقامات حاضر بوده و عنوانی تحقیرآمیز داشته اند، اما در چند دهه اخیر نیز در سیاست ایران تاثیراتی را برجای گذاشته‌اند. این گروه در روزهای گذشته از موضع ابهام و تعارف بیرون آمدند و صریح‌تر از هر زمانی نشان دادند که عزم خود را جزم کرده‌اند تا جای پای خود را در تاریخ سیاسی ایران محکم‌تر کنند و به عنوان خطری بالقوه در کمین هرکدام از مسئولان باشند. گروهی که اگرچه اکنون تمام‌قد در کنار مقام موردنظر خود می‌ایستند، اما در زمانی که تاریخ از او با عناوینی ناپسند یاد می‌کند، هیچ باری از این ناپسندی را برعهده نمی‌گیرند و او را تنها به دادگاه تاریخ می‌فرستند.