یونس هدایت مقدم

"استان کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۷۰ درصد و استان تهران با حدود ۲۶ درصد سقف و کف درصد مشارکت در انتخابات را از آن خود کرده‌اند که نشان از تفاوت حدود سه برابری دارد و به همان میزان که تهرانی‌ها با آن انتخابات بیگانه بوده‌اند به همان میزان برای منطقه‌ای (کم جمعیت و به شدت قوم و قبیله ای) مانند کهگیلویه و بویراحمد و معدودی دیگر از استان‌ها جذابیت نسبی داشته است." یادداشت عباس عبدی با مقدمه ی فوق، حول دلایل عدم مشارکت است و نه دلایل و عوامل مشارکت بالای برخی مناطق! پر واضح است بخشی از مناطق کشور که معمولاً با محرومیتهای بالا مشارکت بالایی هم در انتخابات دارند و البته که نقش نظام سنتی و مناسبات کهن همچنان پابرجاست. اما به باور نگارنده مشارکت بالا نه از در جذابیت امر انتخابی، بلکه از سر استیصال است!

صدر سیاست و لایه‌های پنهان آن

درصد بالا و ثابت مشارکت استان‌های کمتر برخوردار، در کنار درصد پایین سهم آنان در قدرت اجرایی و تصمیم‌گیری در مرکز، در کنار رتبه‌ی پایین و ثابت محرومیت و نرخ های بالای بیکاری، آسیب‌های اجتماعی و.... در کنار عدم شکل‌گیری و نقش‌آفرینی احزاب و جریان‌های سیاسی برای ایفای نقش اثر‌گذار بر انتخاب اصلح، مردم را به‌ناچار پای صندوق‌های رای می‌کشاند. چرا که تنها دستاویز آنها برای احقاق حقوق و تدارک امکانات اولیه‌ی زندگی، شخص نماینده است (بخاطر سهم پایین نیروی انسانی در هرم قدرت و عدم توان چانه‌زنی در سطوح عالی قدرت)! همچنین حضور در انتخابات برای بقا یا ارتقای سطح پایین زندگی‌ست و نه پرداختن آرمان‌های متعالی نظیر آزادی های مدنی و رفاه اجتماعی! اگر در شعارهای انتخاباتی مناطق محروم و کمتر توسعه یافته مداقه کنیم می‌‌بینیم که بعد از گذشت چهار دهه از انقلاب و تصویب انواع قوانین و برنامه‌ها و اسناد توسعه "از جمله سهم ۳ درصد مناطق محروم از درآمد حاصل از فروش نفت" هنوز امکانات اولیه‌ی زندگی نظیر آب و برق و جاده و مدرسه مساله هستند؛ و عملاً تفاوتی میان پوستر نامزد مجلس و نامزد ریاست جمهوری نمی‌توان یافت! به تعبیری دیگر، نماینده‌ی مجلس در این مناطق نقش منجی را بازی می‌کند و چنان تصور و تصویری از او ارائه می‌شود که گویی به تنهایی می‌تواند همه‌ی قول و قرارهای برجا مانده از دولت‌های پیشین را در کنار وعده های جدید و در زمانی کوتاه؛ علیرغم شرایط ملی، منطقه‌ای و جهانی عملیاتی کند!

کف سیاست و لایه‌های پنهان آن

جریان‌های سیاسی در مناطق محروم و دور از مرکز، دهه‌هاست در مصادره‌ی پدران معنوی سیاسی‌ست. مافیای سیاست در پس پرده با زد و بند مالی و شغلی و توزیع پست‌های مدیتریتی برای اطرافیان بازی انتخابات را گرم و سرمایه‌های اجتماعی را میان نامزدهای حاضر در صحنه معامله می‌کنند.

اعمال نفوذ و عدم تمکین به مقررات شوراهای سیاستگذاری و عدم شفافیت و پاسخگویی به موکلین منجر به انشقاق جریانهای سیاسی نه حول شعارها، بلکه حول اشخاصی ثابت شده است. تحریک و غوغاسالاری و تلاش برای برهم زدن نظم در تفکر سیاسی طیف‌ها و طبقات اجتماعی با تزریق مهره‌های خاص به میدان رقابت و تشکیل بازار سیاه رای در این مناطق از چشم شوراهای مرکزی سیاستگذاری پنهان نیست. اما هرگز پیگیری منتج به نتیجه و مطلوبی نشده است.

جذابیت یا استیصال؟

آنچه که از درصد مشارکت مردم در انتخابات می‌بینیم، به رغم‌جنبه‌های حماسی و قابل تحسین آن، بیشتر پناه آوردن هزاران رای رانده‌شده از بازی‌های فردی و تحمیلی چهره های سیاسی بر جریان‌های اصیل سیاسی از یک سو و نداشتن سهم قابل اعتنا در قدرت مرکزی برای امید داشتن به رفع محرومیت‌هاست. لازم است از مجرای قانون‌گذاری، عدالتی نسبی بنا به سهم تولید ثروت ملی، وسعت و جمعیت و البته انبوه معضلات و محرومیت‌ها بر توزیع قدرت اجرایی حاکم شود، تا جایگاه و مسئولیت نماینده‌ی مردم در مجلس به آنچه باید باشد نزدیکتر شود.

در استان کهگیلویه و بویر احمد ۸۰ هزار رای حول شعار " عزت" در کهگیلویه و ۸۰ هزار رای حول" ندای وحدت" در بویراحمد، عمدتاً نتیجه‌ی طغیانهای متفاوت و گاه متضادی است که ریشه در عوامل متعددی دارد. فارغ از این دو سبد تازه متولد‌شده که با توجه به شعارهای انتخاباتی برای تغییر آمده اند، سایر کانون های تاثیرگذار در انتصابات و انتخابات از جمله احزاب و شوراهای سیاستگذاری و گعده‌های خاص، به شدت نیازمند بازنگری و اصلاح هستند‌. در غیر این صورت همچنان که اتفاقی خاص را برای جامعه ی خود رقم نزده اند سهم و سرمایه های اجتماعی خود را در معادلات سیاسی از دست خواهند داد.