افتونیوز _ ۱۷مرداد هرسال به یادبود سالروز شهادت شهید محمود صارمی از شهدای خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در مزار شریف، به عنوان روز خبرنگار نام‌گذاری شده است، فرصتی مغتنم برای پرداختن به مشکلات و دغدغه‌های خبرنگاران که شایسته تکریم و توجه جدی هستند. در این زمینه چند ملاحظه به ذهن نگارنده خطور کرد: ۱- خبرنگار چشم بینا، گوش شنوا، زبان گویای مردم و طلایه‌دار آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی در جامعه است. یکی از ملزومات اساسی توسعه در چند دهه اخیر توجه به نقش سازنده و راهگشای خبرنگاران است که در صورت تحقق بروز خبرنگاران آزاد و مستقل‌، می‌توان به یکی از ابزارهای اصلی توسعه دست یافت. از سویی وجود رسانه‌های آزاد و مستقل تبلوری از توسعه و پیشرفت در جامعه است؛ از این‌رو نمی‌توان رسانه و توسعه‌یافتگی را دور از هم پنداشت، حتی اگر در تقدم یکی بر دیگری اختلاف نظر وجود داشته باشد. ۲- تا پیش از شیوع ویروس کرونا، معیشت و حیات رسانه‌ها به عنوان پاتوق اصلی خبرنگاران حال و روزگار خوبی نداشت. در سال‌های گذشته و به دلیل افزایش مشکلات اقتصادی، تضعیف بخش خصوصی، گرانی کاغذ و سایر ملزومات روزنامه‌نگاری، مشکلات بی‌شماری پیش‌روی خبرنگاران قرار گرفت. نحوه مواجهه کارفرمایان و مدیران مسئول روزنامه‌ها به این مشکلات متفاوت بود، بسیاری از مدیران روزنامه‌ها عطای روزنامه‌داری را بر لقایش بخشیدند و با تعطیلی کامل روزنامه‌های خود این بار گران را از دوش خود بر داشته و البته باعث بیکاری تعداد زیادی از خبرنگاران شدند. دسته پرتعداد دیگری با کاهش صفحات و تیراژ روزنامه‌ها به تعدیل نیروها و کم‌رمق کردن تحریریه‌ها پرداختند و دسته‌ای دیگر همچون روزنامه همدلی با کاهش صفحات خود تلاش کردند خبرنگاران خود را حفظ کنند اما به دلیل فقدان منابع و درآمد کافی و افزایش هزینه‌ها در شرایط کرونایی‌، نتوانستند آن‌چه را که شایسته تلاش و زحمات خبرنگاران و بلکه حقوق قانونی آنان است، فراهم کرده و بسیاری از آنها بدون افزایش حقوق و مزایا با عشق و علاقه حرفه خبرنگاری درک دو سویه تنگناها به همکاری با ما ادامه داده‌اند که جای قدردانی دارد. ۳- در کنار مشکلات اقتصادی کشور، تضعیف رسانه‌های بخش خصوصی، کاهش درآمدهای ناشی از آگهی‌های دولتی، کاهش شدید یارانه‌های دولتی، ضربه ویروس کرونا، پیکر نیمه‌جان روزنامه‌های بخش خصوصی را با مخاطرات جدی روبه‌رو کرده است. خبرنگاران همچون بسیاری از حرف و مشاغل در معرض تعدیل و مشکلات اقتصادی قرار گرفته‌اند و چنانچه تدبیری از سوی دولت و حاکمیت اندیشیده نشود، مشکلات بیشتری این قشر فرهیخته را درگیر خواهد کرد. در چنین شرایطی پیشنهاد می‌شود همچنان که در روزهای اخیر بحث ارائه تسهیلات ده میلیون تومانی به خبرنگاران مطرح شده، این طرح زودتر به سامان برسد و به دور از موانع و بورکراتیک اداری، لااقل بخشی از مشکلات خبرنگاران مرتفع شود. ۴- هرچند تلاش‌هایی برای رسیدگی به معیشت رسانه‌ها و خبرنگاران در حال انجام است، اما حجم مشکلات و کمبودهای رسانه‌ها به گونه‌ای نیست که با این مبالغ اندک و ناچیز مرتفع شود، به صورت مثال سهم روزنامه همدلی از محل یارانه دولتی برای کرونا فقط هزینه ۵شماره از روزنامه را پوشش می‌دهد. به نظر می‌رسد اگر بناست شاهد تداوم فعالیت رسانه‌ها و توجه به معیشت خبرنگاران باشیم، باید تدابیر گسترده‌تر و مؤثرتری انجام گیرد تا لااقل بخشی از مشکلات روزنامه‌ها حل و فصل شود تا بتوانند فعالیت خود را ادامه داده و گرفتار تعطیلی ناخواسته نشوند. ۵- به رغم لزوم و ضرورت توجه به توسعه فضای مجازی و شبکه اجتماعی‌، حفظ و تقویت رسانه‌های مکتوب نیز اجتناب‌ناپذیر است. رسانه‌های مکتوب به رغم همه مشکلات و کاهش توجه به دلیل آن که هنوز هم مرجع اصلی بخش نخبگانی جامعه هستند و از سویی به عنوان اسناد مکتوب قابلیت استناد و ارجاع در آینده را دارند، جایگاه خود را حفظ کرده‌اند، از سویی حرفه خبرنگاری با پشتوانه تخصص، دانش و مهارت بیش از آنکه در فضای مجازی قابل مشاهده باشد، در رسانه‌های مکتوب وجود دارد و بسیاری از خبرنگارانی که ما امروز آنها را به عنوان خبرنگارانی متعهد می‌شناسیم، خبرنگارانی هستند که سابقه فعالیت در رسانه‌های مکتوب را دارند و به صورت واقعی و تجربی مراحل مختلف را سپری کرده و به عنوان خبرنگار شناخته می‌شوند. لذا توجه و رسیدگی به این قشر دارای اولویت بیشتر است، هر چند نمی‌توان بر اهمیت و جایگاه رسانه‌های مجازی نیز چشم بست. ۶- خبرنگار بیش از آنکه نیازمند لوح؛ تقدیرنامه و پاداش باشد، نیازمند توجه و استقلال و تکریم انسانی است. غالب افرادی که به کار رسانه‎‌ای و خبرنگاری روی می‌آورند، افرادی دغدغه‌مند، دلسوز و حساس نسبت به سرنوشت جامعه و کشور هستند و چنانچه بستر فعالیت رسانه‌ای آزاد و مستقل برای آنها فراهم باشد، خود بر بسیاری از مشکلات و کمبودها فائق خواهند شد. هر چند رسیدگی به معیشت خبرنگاران وظیفه اصلی حاکمیت و دولت است، اما پیش از آن یک خبرنگار، هنگامی روز خبرنگار را حس می‌کند که آزادانه و بدون واهمه از بازخواهی، بتواند آن چه به خیر و صلاح جامعه هست را منتشر کند، چنین روزی بدون شک هر روزی که باشد می‌توان آن را روز خبرنگار نامید. ولی الله شجاع پوریان سرمقاله روزنامه همدلی