افتونیوز - یک ماه پیش در اوج سرمای زمستانی منطقه سردسیری سی‌سخت در استان کهگیلویه وبویراحمد زلزله‌ای ۵.۶ ریشتری این شهر کوهستانی و روستاهای اطراف را به شدت لرزاند. زمین لرزه‌ای که به گواهی آمار تاکنون بیش از ۳۰ پس لرزه و ۱۵۰ زخمی سرپایی و اورژانسی داشته است. بزرگ‌ترین پس لرزه ۴.۵ریشتر و در روز هفتم بعد از زلزله اصلی رخ داده و بیش از ۱۸زخمی که ۵تن با وضعیت بستری از جمله دو کودک و دو زن به یاسوج اعزام شدند. دلیل اعزام مصدومان به شهر یاسوج هم کاملا مشخص است، شهر سی‌سخت مرکز شهرستان دنا با جمعیتی حدود ۸هزار تن و مجموع ۵۰هزار تن در کل شهرستان، بیمارستان تخصصی یا عمومی ندارد و تنها یک درمانگاه اورژانسی دارد. بعد از وقوع زلزله به علت ریزش کوه، جاده یاسوج به سی‌سخت برای ساعاتی مسدود و همین مسئله باعث شد که امدادرسانی در شب اول کند پیش رود. بعد از بازگشایی جاده، نیروهای هلال احمر، انتطامی و نظامی امدادرسانی و ارزیابی‌های اولیه از خسارت و اسکان اضطراری را آغاز کردند. اولین محموله چادرهای اضطراری هلال احمر تقریبا ساعت ۴ تا ۵ صبح روز بعد رسید و چند کمپ و چادر در محوطه مدارس و بیرون شهر برپا شد که به‌دلیل ترس از ابتلا به کرونا با استقبال مردم روبه‌رو نشد و مردم عمدتا شب اول را در کنار آتش به صبح رساندند. نبود آمار جامع از خانوارها، ارزیابی‌های عجولانه و توزیع‌ بی‌برنامه امکانات از جمله چادر در روز اول هم داد مردم را درآورد و هم کام سوءاستفاده کنندگان را شیرین کرد. همین مسئله هم باعث شد که گروهی از مردم خشمگین به مرکز امداد و نجات کوهستان شاخه هلال احمر در دنا حمله و درگیری‌‌هایی به‌وجود بیاید که با دخالت نیروهای انتطامی ماجرا به پایان رسید، ولی از اجتماع مردم منتظر برای دریافت کمک جلوی مرکز کم نکرد. در روزهای دوم و سوم کلانتری استاندار گفته بود که ۵۰۰۰ چادر به کمک استان‌های همجوار و معین به شهر ‌‌سی‌سخت ارسال شده است و جهانبین مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان نیز اعلام کرده بود که تا انتهای روز سوم تمامی مردم از چادر و اسکان اضطراری برخوردار خواهند بود که این اتفاق رخ نداد و به گفته محسنی رئیس هلال احمر دنا در روز چهارم تنها ۱۳۰۰خانوار چادر دریافت کرده بودند. بارش برف، ناهماهنگی‌ها و عدم وجود داده سیستمی از خانوارها، باعث شد که نارضایتی‌‌های شدیدی در چهار روز اول زلزله از توزیع امکانات وجود داشته باشد.

گزارش نادرست صداوسیما گزارش صداوسیمای استان که در روزهای ابتدایی گفته بود میزان تخریب خانه‌‌ها و حجم خسارت قابل توجه نبوده، داد مردم را درآورده و شاهد کلیپ‌‌های اعتراضی مردمی به این گزارش بودیم در حالی که به گفته مسئولان حداقل ۷۰درصد خانه‌‌های ‌‌سی‌سخت خسارت بالای ۸۰ درصد دیده و باید تخریب شوند. براساس برداشت میدانی اعضای تشکل زیست محیطی«نهصت سبز زاگرس» از روستاهای شهرستان دنا، حجم خسارت بیشتر در خود شهر ‌‌سی‌سخت بوده و به‌جز چند مورد در منطقه کوخدان، کریک، امیرآباد و روستای بیاره سایر مناطق احتیاجی به اسکان اضطراری نداشته و تنها تقاضای ارزیابی خسارت جزئی داشتند.

بدون تلفات جانی با آوارگان بسیار زلزله از نگاه بالا به پائین انگار خسارتی به شهر وارد نکرده بود ولی واقعا خانه‌‌ها از درون متلاشی شده بود و غیر قابل سکونت، زلزله خوشبختانه کشته‌ای نداشت ولی تا دلتان بخواهد آواره داشت و همین مسئله هم باعث شد کمتر به آن پرداخته شود. فعالان مدنی و اجتماعی فورا متوجه این موضوع شده و خبرگزاری‌‌ها و رسانه‌‌های اجتماعی را متوجه این موضوع ساختند. گروههای مردمی بعد از دیدن آوارگی مردم در برف و سرما فورا خود را با مواد غذایی، پتو و لوازم بهداشتی به ‌‌سی‌سخت رساندند.

برخی مشاهدات میدانی بعد از این اتفاقات هلال احمر و نیروهای نظامی، ‌‌سی‌سخت را به ده منطقه تقسیم و گروه‌های مردمی مورد اعتماد را در این مناطق برای امدادرسانی آماده و برای هر منطقه یک مسئول تعیین کردند. هر منطقه هم از دو یا سه محله و خیابان تشکیل شده بود. کمی وضعیت اسکان نسبت به روزهای ابتدایی بهتر شده بود، افراد بیشتری توانستند چادر، مواد بهداشتی و غذایی دریافت کنند و نظم توزیع اقلام هم بهبود پیدا کرده بود. مردمی که همیشه در آرامش خاص حاکم بر منطقه زندگی می‌کردند، تجربه بحران این‌چنینی نداشته و زندگی کردن در چادر برایشان سخت می‌نمود و آشفته بودند. نگارنده در روز هشتم زلزله در محله معروف به قلعه، شاهد بودم که خانواده‌ای لوازم خانه را بار نیسان کرده بودند. جوانی که سرپرست بود بشدت عصبانی و به همه بدوبیراه می‌گفت. کمی آرامش کردم و از ‌‌این‌که مسئولی به آنها سر نزده بود گلایه داشت. مادرش آرامش میکرد و مرتب می‌گفت همه چی درست می‌شود.در مسیر خاکی همین محله پارک کرده بودیم، جوانی با ماشین پارس سفید بشدت فریاد می‌زد:«برید کنار برید کنار، ماشینو بردار از توی راه، پدرم خودشو آتیش زد.» فورا به‌دنبالش راه افتادیم. وقتی رسیدیم دیدیم واقعا این اتفاق افتاده و خوشبختانه به کمک همسایه‌‌ها نجات یافت و برای درمان سرپایی اورژانس خبر کردیم. تطبیق با شرایط موجود در روزهای ابتدایی خیلی سخت بود و هرازگاهی فردی فریاد میزد چرا کسی به داد ما نمی‌رسد.

سوءاستفاده برخی افراد از شرایط مردم ‌‌سی‌سخت تا روز دهم بعد از زلزله، سرپرست هلال احمر استان گفته بود که ۳۷۰۰ چادر شامل ۲۰۰۰ چادر هلال احمری و ۱۷۰۰ چادر مسافرتی بین ۲۷۰۰ خانوار ‌‌سی‌سختی توزیع شده است. ولی هنوز برخی از مردم شاکی بودند که چادر دریافت نکرده و افرادی خارج از ‌‌سی‌سخت وارد شهر شده و چادر‌‌ها را دزدیدند، موضوعی که مدیرعامل جمعیت هلال احمر آن را رد نکرد.

حضور مستمر گروه‌های مردمی و هلال احمر حالا مشکلات مردم کمی جزئی‌تر شده بود، برخی از خانواده‌‌ها که‌ بی‌سرپرست یا کارگر فصلی و مزدبگیر بودند قدرت خرید لوازم بهداشتی مانند نوار و پوشک را نداشتند. خوشبختانه با حضور مستمر گروه‌های مردمی، کمک‌‌های هلال احمر استان‌های همجوار از جمله فارس و اصفهان این مشکل و معضل تا حدودی برطرف شد ولی نیاز به لکه‌گیری داشت تا کمک‌‌ها به‌صورت عادلانه و طبق نیاز سنجی به همه برسد. برخی خانواده‌‌هایی که کمی دورتر از محله‌‌های شلوغ بودند از توزیع نامناسب امکانات گلایه داشتند. گروه بازسازی ۴ کانکس برای تشکیل پرونده جهت ارائه وام و وجه بلاعوض برپا کرده و اکثر مردم یا تشکیل پرونده داده و یا در حال تکمیل کردن مستنداتشان هستند.

۱۳۰۰ خانه باید از نو ساخته شود بنیاد مسکن و مسکن و شهرسازی اعلام کرده ۱۳۰۰ خانه تخریبی و از نو ساخته خواهند شد و بقیه باید ترمیم شوند. طرح‌‌های مختلفی هم از سوی استانداری و هیأت دولت برای هر دو گروه ارائه شده است. روند تخریب و آواربرداری برخی از خانه‌‌ها یا انجام گرفته و یا درحال انجام گرفتن است. قرار شد علاوه بر وام ۱۵۰ میلیونی برای ساخت و ۲۰ میلیون تومان وجه بلاعوض، برخی مصالح از جمله سیمان به‌صورت رایگان در اختیار مردم قرار داده شود.

از کارگران فصلی تا مهاجران افغانستان البته بیشترین نگرانی را می‌توان در چشم خانوارهای‌ بی‌سرپرست، کارگران فصلی و مهاجرین اتباع افغانستانی دید که عمدتا مستاجر هستند. این دسته از ساکنان معتقدند که کمک‌‌های دولتی و طرح‌‌ها بیشتر متوجه مالکان ساختمان‌‌ها بوده و تکلیف آنهایی که مستاجر هستند اصلا مشخص نیست. آنها معتقدند که هیچ خانه‌ای برای اجاره در ‌‌سی‌سخت پیدا نمی‌شود و با این مقدار رهن و اجاره که اگر مالکان راضی به پس دادن شوند، نمی‌شود در یاسوج خانه کرایه کرد. مالکان هم همچنان نگران ساختن دوباره خانه‌‌هایشان بوده و معتقدند ممکن است بعد از آرام شدن جو و فروکش کردن هیجان اولیه سیاستمدارانی که به ‌‌سی‌سخت هجوم‌‌ می‌آورند، طرح‌‌ها به کندی پیش رود و یا به‌دلیل کمبود بودجه رها شود. دولت حدود ۴۰۰ میلیارد تومان برای بازسازی و کمک به ‌‌سی‌سخت اختصاص داده که مردم باور دارند با توجه به گران بودن مصالح و افزایش قیمت‌‌ها این مبلغ کافی نیست نمی‌توانند خیلی زود صاحب خانه شوند.

شب‌های برف و چادر و سرما یکی از مالکان گفته با توجه به ‌‌این‌که همین خانه را با وام ساخته از پس پرداخت وام برنمی‌آیم و با توجه به ‌‌این‌که بازنشسته هستم بازپرداخت وام خیلی سخت خواهد شد. هرکسی در ‌‌سی‌سخت نگرانی‌‌های روانی خاص خودش را داشته بود. فردی نگران اجاره، فردی نگران هزینه‌‌های ابتدایی زندگی، فردی نگران بازسازی خانه و گروهی هم از آوارگی و دربه دری می‌نالیدند. بارش باران و برف با تمام زیبایی‌‌ها و نعمتش ولی برای مردم ‌‌سی‌سخت گران تمام شده بود. برخی از چادرها که خیلی فوری بر روی زمین برپا شده بود، از پایین پر آب شده بودند و خانوارهایی که توانایی تهیه بلوک و فوم نداشتند به مشکلات مردم اضافه کرد. هلال احمر به کمک نیروهای نظامی بین مردم فوم توزیع کرده بود و تا حدودی هم در کنترل سرما و هم در‌جلوگیری از نم کشیدن چادرها کمک کرد. مثل همیشه کمک‌‌های دولتی ناقص و گروهی از مردم خیر و تشکل‌ها اقدام به خرید فوم و بارگزاری در زیر چادرها کردند. البته هنوز هم گروهی از مردم به فوم دسترسی ندارند.

یک ماه پس از زلزله زهره ۲۹ ساله مجرد و فرزند کارگر خدماتی بازنشسته شهرداری می‌گوید:«روز پنجم زلزله چادر از هلال احمر دریافت کردیم و روزهای بعد گروه‌های مردمی و خیرین پتوی سربازی در اختیار ما قرار دادند. ما اصالتا بومی ‌‌سی‌سخت و بعد از چندین سال توانستیم با وام خانه بسازیم و مالک هستیم. زمانی که ستاد بازسازی تشکیل شد ما پرونده تشکیل دادیم و تیپ ۴۸ سپاه خانه ما را کامل آواربرداری کرده است ولی هنوز وجه بلاعوضی که قول داده بودند دریافت نکردیم. ما از فرش و وسایل گرمایشی خودمان استفاده کردیم ولی سایر وسایل خانگی را به یک مدرسه انتقال دادیم. به‌دلیل تعداد بالای جمعیت خانوار و داشتن یک بیمار، غذا به اندازه کافی نمی‌رسد و امکان پخت و پز هم نداریم ولی خواسته اصلی ما ساخت هرچه زودتر خانه‌‌ها و تحویل کانکس تا زمان تحویل‌‌ است. با توجه به ‌‌این‌که تقریبا خانواده تحصیل‌کرده‌ای هستیم، سعی کردیم از لحاظ روحی با این بلای طبیعی کنار بیاییم.» ابراهیم یکی از کسانی است که خانه پدرش در زلزله تخریب شد و به ما گفت:«تا روز ششم زلزله موفق به دریافت چادر برای پدرم نشدیم و ایشان را در خانه خودمان اسکان دادیم. بعد از روز ششم از هلال احمر یک عدد چادر و بخاری برقی برای اسکان اضطراری به ما تحویل داده شد. خانه پدرم فعلا آواربرداری شده ولی با وجود تشکیل پرونده برای دریافت وام و وجه بلاعوض، هنوز برنامه مشخصی برای ساخت خانه به ما اعلام نشده است. مقدار ۲۰میلیون کمک بلاعوض از زبان مسئولان استانی و کشوری در رسانه‌‌ها اعلام شد که هنوز ریالی دریافت نکردیم. در طول این مدت پدرم درگیر مشکلات مختلفی از جمله تنش‌‌های روانی و نابسامانی وضعیت زندگی بوده که نیاز به خاطر اطمینان بیشتری از سوی مسئولان دارد.» ماه منیر که شوهر کارگر فصلی و مستاجر هستند‌‌ می‌گوید:«یخچال‌مون بعد از زلزله سوخت، وسایلمون شکسته. مستاجر هستیم و دو پسر ۳۳ و ۳۱ ساله بیمار و یک دختر ۲۵ ساله دارای بیماری خاص دارم. هر آمپول دخترم بین ۴.۵ میلیون تا ۵.۵ میلیون هزینه دارد‌. بخاطر ترس و استرس بعد از زلزله وضعیت بیماریش حادتر شده است.» وی ادامه‌‌ می‌دهد:« پارسال در مواقعی در بیمارستان سعدی شیراز بستری بوده و بدلیل گرانی و هزینه‌‌های رفت و آمد، پدرش رضایت داده که در یاسوج بستری شود. دخترم در یک چادر کنار ماست و این ممکن است با توجه به شرایط کرونا وضعیت را بدتر کند. تقاضا دارم یک چادر اضافه و چند پتو برای دخترم در نظر بگیرند. اجاره‌نشین هستیم، همسرم کارگر فصلی است و هزینه‌‌های درمان دخترم بالاست. خونه ندارم و نمی‌دانم چکار باید بکنیم. آواره شدیم و هر هزینه‌ای که دولت برای ساخت خانه‌‌ها می‌کند به مالک می‌رسد و هیچ سودی برایمان ندارد. باید بتوانیم در جایی خانه اجاره کنیم که از بلاتکلیفی دربیاییم ولی پول نداریم.» تهمتن کارگر فصلی است که به صورت روزمزد بر روی ساختمان‌های مردم کار می‌کند‌‌ می‌گوید:«شب سوم زلزله چادر هلال احمری و پتو سربازی دریافت کردیم. بسته مواد غذایی چند روز اول دریافت کردیم ولی دیگر توزیع نشد و در روزهای بعد بسته مواد بهداشتی از گروه‌های مردمی دریافت کردیم. من مالک هستم و خانه قدیمی پدری را برادرانم به من دادند. خانه من در حال آواربرداری است ولی هنوز پولی از ۲۰ میلیون بلاعوض دولت دریافت نکردم. دریافت وام را هم فقط از رسانه و مردم شنیدیم و هیچ مسئولی مستقیم با ما در این رابطه صحبت نکرده است. تنها مشکل و نگرانی ما ساخت خانه است که ریالی پول برای هزینه ندارم و بچه ام بیماری زمینه‌ای دارد. همه مشکلات ریز و درشت را می‌توانیم تحمل کنیم ولی عاجزانه تقاضا داریم سریع‌تر خانه‌‌هایمان ساخته شوند.» جعفر یک کارگر خدمات شهری شهرداری است به ما میگوید:«ما یک خانوار ۵ نفره هستیم که بعد از زلزله آواره شدیم. شهرداری ۱۱ ماه است به ما حقوق نداده و صاحب خانه هم قبلا از ما پول رهن نگرفته و حالا خانه هم تخریب شده است. اگر پولی برای اجاره داشتیم قطعا بعد از زلزله رفته بودیم. نه شهرداری حقوقمان را می‌دهد و نه هزینه مهاجرت داریم. الان اینجا توی چادر نمی‌دانم منتظر چه هستیم چون دولت می‌خواهد خانه‌‌های مالکان را بسازد و ما را رها کرده است. مرتب با زن و بچه‌‌هایمان به دلیل شرایط دعوا می‌کنیم و مشکلات روحی روانی به مشکلات مادی اضافه شده است.»

زمستان در سی‌سخت ادامه دارد اکنون ویک ماه پس از زلزله خانه خراب کن،اگرچه بادها خبر از تغییر فصل‌‌ می‌دهند، اما زمستان در دامنه‌‌های دنا ادامه دارد و دشواری‌‌های آن در خانه‌های خراب شده و چادرهای نه چندان ایمن در میان خرابه‌‌های زلزله هنوز نمی‌گذارد که طعم آرامش بر سفره‌‌های مردم ‌‌سی‌سخت حس شود. مطالبه اصلی مردم ‌‌سی‌سخت ساخت هرچه سریع‌تر خانه‌‌ها و اسکان دائم است این مردم سخت نگرانند که نکند بلایی که بر سر ورزقان، سرپل ذهاب و بم آمده است بر سر آنها هم بیاید و همچنان چشم انتظار عملی شدن وعده‌‌های مسئولانند، همچنان امید دارند و همچنان چشم به‌راه.