روز اخیر سید محمد موحد نماینده کهگیلویه در اولین نطق انتخاباتی خود مسائلی را پیرامون سد های کلات و آبریز مطرح کرد که با واکنش فعالین حوزه آب مواجه شده است.

جهانگیر حبیبی مدیرعامل اسبق آب منطقه ای استان و کارشناسان حوزه آب در وزارت نیرو از جمله این افراد است.

حبیبی طی گفت و گویی با اَفتونیوز اظهار داشت:

متاسفانه مواردی که دیروز توسط نماینده مطرح شد همگی خلاف واقع است، یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین کارها در حوزه آب اخذ مجوز تخصیص آب(اخذ مجوز برداشت‌ سهم استان از منابع آب) است که فرآیندی بسیار تخصصی و پیچیده دارد بخصوص در سال‌های اخیر که تغییر اقلیم و کاهش بارندگی و افزایش نیازها باعث افزایش تضادها و سهم‌خواهی‌ها شده است.

در دهه‌های اخیر استان‌هایی که استاندارها و نمایندگان و مسئولین آن‌ها بیشتر پیگیری کردند و مردم بیشتر مطالبه ‌گر بودند موفق‌تر بوده‌اند.

در استان ما بخصوص مناطق گرمسیری (شهرستان‌های کهگیلویه بزرگ و گچساران و باشت) در دولت قبل و با همت و پیگیری و پشتکار و حمایت‌های جدی استاندارد وقت( آقای دکترخادمی) و نمایندگان آن دوره و بخصوص اشراف، سماجت و توان آقای دکتر تاجگردون تخصیص‌های سهم استان از رودخانه‌های مارون، زهره و خیرآباد اخذ گردید( عمده سندهای اخذ تخصیصی آی طی سال‌های ۹۲ تا ۹۶ صادرشده است) البته در حوزه شهرستان‌های بویراحمد و دنا سهم واقعی استان از منابع آب تولیدی اخذ نشده است، شاید به دلیل اینکه هیچ‌وقت دغدغه نمایندگان آن حوزه این موضوع نبوده است.

نگرانی که بنده از اول این دولت و مجلس دارم این است که شاید به دلیل عدم درک عمیق از اهمیت موضوع تخصیص آب توسط استاندار و نمایندگان مجلس، طرح‌های تعریف شده برای عملیاتی شدن این تخصیص‌ها شروع نشوند و یا به نتیجه نرسند و همین موضوع باعث شود که تمام زحمات گذشته برای اخذ این تخصیص‌ها به هدر رود و در بازنگری به دلیل نیازهای سایر استان‌ها سهم استان ما از این تخصیص‌ها کاهش یاید و حتی برخی تخصیص‌های قبلی باطل و حذف گردد.

اَفتونیوز: چرا برای توسعه کهگیلویه بزرگ و تامین آب کشاورزی دشت‌های شهرستان‌های چهارگانه اقدامی انجام ندادید؟ 

حبیبی: برای توسعه هر منطقه‌ای تامین آب یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین پارامتر است لذا مت همواره در صدد پیداکردن راه‌هایی برای تامین آب برای مصارف مختلف در شهرستان‌های چهارگانه کهگیلویه بزرگ بودیم.

مهم‌ترین رودخانه‌ای که از طریق آن می توان بخش قابل توجهی از اراضی چهار شهرستان کهگیلویه بزرگ را تامین کرد رودخانه مارون است که سد مارون اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ در استان خوزستان روی آن احداث شده است.

 بعد از آنکه به علت غفلت مسئولین و نمایندگان وقت استان ما در آن زمان محل احداث سد مارون به گونه‌ای انتخاب شد که متاسفانه امکان استفاده شهرستان‌های ما بصورت ثقلی و حتی پمپاژ از آن سد غیرممکن بود (چون سد در پائین  دست استان ما احداث گردید)از اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ که بنده مسئولیت آب در استان را داشتم مطالعات و بررسی‌های متعددی برای انتقال آب از رودخانه مارون به دشت‌های کهگیلویه، چرام ،لنده و بهمئی صورت گرفت و برخی طرح‌های کوچک نیز اجرا گردید و برخی هم در حال اجرا هستند.یکی از مهم ترین این طرح‌ها احداث سد کلات در تنگه کلات دشمن زیاری روی محور کوه پات بود که گزینه‌های پمپاژ از منطقه تراب و احداث سد کوتاه و پمپاژ به صورت ترکیبی بررسی و مردود شد و نهایتا گزینه احداث سد بلند  در منطقه کلات با هدف انتقال آب به صورت ثقلی به بلندترین نقطه دشت‌های منطقه (کلاچو) و همچنین دشت‌های لنده در فاز اول مطالعات مورد تصویب قرار گرفت . این سد در (ساختگاه) به حدی مناسب و استثنایی بود که علاوه بر تامین آب همه دشت‌های هدف بصورت ثقلی می‌توانست حدود ۱۵۰۰ مگاوات برق نیز تولید کند و یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های مخزنی کشور در منطقه ما را ایجاد کند که باعث رونق فراوان گردشگری می گردید .حتی به لحاظ مخزن بزرگ(حدود ۳/۵میلیارد مترمکعب)بهترین رسوب‌گیر برای سد مارون میشد و هیچ‌وقت به واسطه رسوبات این سد عمر خودش و سد مارون به اتمام نمی رسید.

اَفتونیوز: پس چرا این سد با این ویژگی‌های ارزنده احداث نگردید؟ گفته می شود که نماینده وقت مردم (حاج آقا موحد)با احداث آن مخالف نمود موضوع چه بوده است؟

حبیبی: بله همزمان با انجام مطالعات سد کلات و تکمیل مطالعات جاده پاتاوه دهدشت هم در حال اجرا بود که بخشی از این جاده فعلی(محل تونل کوه پات  نزدیکی قلعه گل) که هنوز آن زمان اجرا نشده بود بایستی از مسیر دیگری که در مخزن سد قرار نگیرد عبور می‌کرد و گزینه جایگزین (واریانت)مربوطه را هم ما با همکاری اداره راه و ترابری تعیین کرده بودیم و مجوز های لازم برای تغییر این قسمت را نیز از سازمان برنامه بودجه  کشور با کمک آقای دکتر تاجگردون که آن زمان معاون سازمان برنامه بودجه به کشور بود گفته بودیم ولی نماینده وقت (آقای موحد) این موضوع واریانت را قبول نداشت و به همین علت با احداث سد بصورت جدی مخالفت نمود و حتی زمانیکه اداره راهداری تصمیم داشت بدون توجه به ساختگاه سد جاده را ادامه دهد و با مخالفت ما مواجه شد با پیگیری آقای موحد من را به عنوان مدیرکل امور آب به همراه مدیر عامل آب منطقه ای فارس، بوشهر و کهگیلویه و بویر احمد از دفتر آقای دکتر اردکانیان که معاونت آب و آبفای وقت وزیر نیرو بود احضار کردند و در یک جلسه در حضور ایشان و نماینده مردم پر از ارائه توضیحات لازم و تاکید نماینده مبنی بر اینکه ما موافق احداث این سد نیستیم نهایتا احداث سد از طرق وزارت نیرو منقضی گردید.

حبیبی: بعد از آن در سالهای بعد ما به دنبال های دیگری برای احداث سد برای تامین نیازها رفتیم و ابتدا در محلی بنام تنگ پیواره مطالعاتی انجام شد که ساختگاه مناسب نبود و بعد از آن مطالعات سد در منطقه آبریز توسط آب منطقه ای شروع شد و مطالعات سد آبریز شکل گرفت.

اَفتونیوز: آقای موحد در یک مصاحبه اعلام کرده است دز زمات ریاست جمهوری مرحوم آیت اله هاشمی رفسنجانی سد کلات به دلیل مشکلات فنی رد شد و همان موقع بحث سد آبریز مطرح بوده است آیا این چنین بود؟

حبیبی: من نمی دانم که ایشان چه گفته است شاید هم به صورت شفاهی و یا در یک بازدید و یا جلسه ای موضوع اینچنینی را زمان ریاست جمهوری مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی مطرح شده باشد، لکن چیزی که مهم و مستند و واقعی است این است که بهترین ساختگاه برای احداث سد شاید در کل کشور در آن زمان و حتی حال همان محل سد کلات بود که ساختگاهی منحصر به فرد است و مطالعات آن اواخر دهه ۷۰ و در زمان دولت دکتر سید محمد خاتمی انجام گردید و هیچ مشکل فنی و یا اختلاف ارتفاع نداشت و بصورت ثقلی آب به اراضی هدف منتقل میشد. اما موضوع مطالعات گزینه‌های دیگر بعد از منقضی شدن سد کلات با پیگیری های نمایندگان وقت مردم مردم حاج آقا بزرگواری و سردار هاشمی و استاندار وقت آقای دکتر خادمی از سال‌های ۹۲ به بعد از طریق آب منطقه‌ای استان شروع شد و نهایتا گزینه سد آبریز از اواخر سال ۹۴ و اوایل سال ۹۵ مطالعات اصلی آن شکل گرفت و تخصیص آن که مهم‌ترین پارامتر برای احداث یک سد است با همکاری جدی آقای تاجگردون و پیگیری مسئولین و نماینده وقت مردم در اواخر سال ۹۵ صادر و ابلاغ گردید و سال ۹۶ دستگاه اجرایی آن از آب منطقه‌ای استان به شرکت آب نیرو منتقل شد و با پیگیری سردار هاشمی و با کمک آقای دکتر تاجگردون در کمیسیون تلفیق مجلس در سال ۹۷ ردیف اجرایی در قانون بودجه اخذ کرده است، همانطور که می بینید هیچ‌کدام از این مستندات مربوط به دور ریاست جمهوری مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیست.

اَفتونیوز: چرا احداث این سد با وجود داشتن ردیف اجرایی و تخصیص آب و سایر مجوزها شروع نمی‌شود؟

حبیبی: متاسفم که عرض کنم اولا در این دولت عزمی برای احداث این سد وجود ندارد و ثانیا شاید مسئولین ارشد استان و نمایندگان فعلی قدر مجوزها و ردیف اجرایی و سایر مقدماتی که برای احداث اینچنین پروژه مهم و تاثیرگذاری که در دولت قبل اخذ شده است را نمی‌دانند و در حقیقت فرصت‌سوزی می شود در حالیکه اواخر دولت قبل حتی قرار بود کلنگ احداث این سد به زمین زده شود و آقای دکتر اردکانیان وزیر وقت نیرو هم بازدید از محل ساختگاه سد داشتند و قول کلنگ‌زنی آن را هم به آقای سردار هاشمی  داده بودند ولی متاسفانه همه‌ی آن اقدامات در همان مقطع متوقف شده است و سدی که مجوزهای لازم را دارد و حتی ردیف اجرایی نیز داشت به بدترین شکل ممکن متوقف و حتی ردیف اجرایی آن هم دستخوش آسیب شده است.

به این ترتیب از سد مارون نتوانستیم بهره‌ای ببریم سد کلات را خودمان نخواستیم انجام دهیم و حالا هم برای آبریز عزمی نیست.