1- شوراهای اسلامی شهر و روستا به عنوان یکی از نمادهای نظام‌های سیاسی مردم سالار جایگاه ویژه‌ای در آموزه‌های دینی و قانون اساسی ما دارند. «وامرهم شورا بینهم» و «وشاورهم فی‌الامر» اهمیت موضوع شورا و مشورت را در جامعه اسلامی اثبات می‌کند. سیره نظری و عملی پیامبر اسلام و بزرگان دینی موید استفاده از خردجمعی و پرهیز از تک‌روی در اداره امور جامعه مسلمین است. علاوه بر این اسناد بالادستی و مبانی حقوقی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه قانون اساسی اهمیت زیاده به موضوع شوراها داده است. فصل هفتم قانون اساسی و اصول چندگانه مربوط به نحوه تشکیل، انتخابات، انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان و... حاکی از آن است که نهاد شورا به عنوان یک نهاد سیاسی و اجتماعی در ساختار قدرت کشور به منطور تحقق حکومت‌های محلی مسجل شده است.

2- به‌رغم تاکید آموزه‌های دینی و قواعد حقوقی مندرج در قانون اساسی، شوراهای اسلامی شهر و روستا با حدود 20سال تاخیر نسبت به دیگر ارکان موجود در قانون اساسی شکل گرفت. نهادهایی همچون مجلس، قوه مجریه، قوه قضاییه از همان اوایل پیروزی انقلاب منطبق بر قانون اساسی شکل گرفتند، اما تاخیر 20 ساله در تشکیل نهاد شوراهای اسلامی شهر و روستا باعث شد تا در دولت اصلاحات یکی دیگر از اصول برجای مانده از قانون اساسی محقق شود. این تاخیر یک ضعف عمده را در قوانین مربوط به شوراها باعث شد. وجود یک سری قوانین گذشته در انجمن شهر دوران پیش از انقلاب در تلفیق با مواد قانون اساسی، قوانین مصوب در مجلس شورای اسلامی در باب شوراها، آیین‌نامه‌ها و قواعد حقوقی متعدد و متعارض باعث تعدد مراجع تقنینی در حوزه عملکرد و فعالیت شوراها شد که تاثیر پراکندگی قوانین بر عملکرد شوراها در 4 دوره گذشته کاملا مشهود است، به نحوی که بسیاری از اعضای شورا با هر گرایش و تفکری، از محدودیت‌های قانونی و ساختاری در عملکرد شوراها انتقاد می‌کنند.

3- تجربه چهار دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا علاوه بر آشکار ساختن نقاط ضعف و قوت شوراها، چشم‌انداز روشنی را پیش روی شوراها قرار داده است. تدوین یک سند حقوقی واحد در باب تشکیلات و نحوه تحقق دو رسالت تقنین و نظارت مهم ترین وظیفه متولیان امر در دوران حاضر است. مجلس شورای اسلامی و در راس آن اعضای لیست امید با آسیب‌شناسی دقیق تعارضات موجود در قوانین مرتبط با شورا می‌توانند برای یکسان‌سازی قوانین شوراها قدم‌های خوبی را بردارند. به طور حتم اگر این آسیب‌شناسی با ارائه راهکارهای عملی و کاربردی منطبق بر مستندات کارشناسی و مطالعات پژوهشی صورت بگیرد، می‌تواند تا حدود زیادی عملکرد شوراها را نسبت به امروز ارتقا دهد.

4- حضور قریب به صد هزار نفر به عنوان اعضای شورای اسلامی شهر و روستا در نواحی مختلف کشور، ظرفیت مطلوبی برای کادرسازی و تربیت نیروهای مدیریتی به شمار می‌آید. این ظرفیت عظیم می‌تواند با تامل و توجه اصلاح‌طلبان به فرصتی برای انجام برنامه‌های تشکیلاتی و تقویت تحزب در کشور کمک کند. توجه و تمرکز اصلاح‌طلبان بر انتخابات کلان‌شهرها و مراکز استان‌ها گرچه از اهمیت برخوردار است، اما نباید از اهمیت و تاثیر این نهاد مردمی در مناطق کوچک و به‌ویژه روستاها غافل شد. اگر احزاب اصلاح‌طلب برنامه‌ریزی و ساماندهی مناسبی در باب شوراها داشته باشند و به جای تمرکز و تاکید و موازی‌کاری در انتخابات شورای شهر تهران در روستاها و مناطق محروم برنامه‌ریزی کنند دستاوردهای بلندمدت آن عاید گفتمان اصلاحات خواهد شد.

5- پنجمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در پیش است. به دلیل عدم برنامه‌ریزی و توجه کافی از سوی فعالان اصلاح‌طلب به مقوله شورا، مدیریت شهری کلان‌شهر تهران قریب به 14سال در اختیار اصول‌گرایان بوده و امروز همه از وجود معضلات و مشکلات متعدد زیست‌محیطی، حمل و نقل، آلودگی هوا، آسیب‌های اجتماعی و... آگاه هستیم. آمارهایی که در دوره گذشته در شهر تهران وجود دارد، نشان می‌دهد قریب به یک میلیون و 700 هزار نفر در حوزه انتخابیه تهران به دکتر روحانی با رویکرد اصلاحات و اعتدال‌گرا رای داده‌اند، اگر از هر 7 نفری که در انتخابات ریاست جمهوری تهران به دکتر روحانی رای داده بودند، فقط یک نفر به لیست اصلاحات در انتخابات شورای اسلامی شهر تهران رای می‌داد، بیش از 25نفر از اعضای شورا را اصلاح‌طلبان تشکیل می‌دادند، ولی متاسفانه به دلیل عدم حساسیت کافی و رای ندادن در انتخابات شوراها که همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شود، نیروهای اصول‌گرا و ورزشکاران با آرای 100 تا 200 هزار نفری کرسی شوراها را در اختیار گرفتند. این آسیب باید در انتخابات آتی برطرف شده و شهروندان از حساسیت و تاثیر شوراها و مدیریت شهری آگاه شوند. به طور حتم اگر شهروندانی که در تهران حامی جریان اصلاحات هستند در انتخابات شوراها نیز حاضر شوند، ساختمان بهشت نیز رنگ اصلاحات به خود خواهد گرفت.

منبع: همدلی