نتیجه دومین مناظره انتخاباتی در شش جمله کوتاه خلاصه می شود : میدان داری روحانی، شجاعت جهانگیری، تکاپوی رئیسی، بداخلاقی قالیباف، تغییر رویه میرسلیم و انصاف هاشمی طبا ... با این حال، با ارزیابی دقیق تر می توان نکات زیر را بیان کرد. 1. رویکرد تهاجی روحانی نشان داد که خویشتن داریش در مناظره نخست از روی برنامه و صرفاً یک حرکت تاکتیکی بوده است. روحانی بر خلاف مناظره نخست همه ملاحظات جایگاه ریاست جمهوری را کنار نهاد و با اتخاذ یک رویکرد تهاجمی و با تسلط بر فضای کارزار تبلیغاتی مستقیماً جریان اصولگرایی و نامزدهای آن یعنی قالیباف، رئیسی و میرسلیم را آماج حملات خویش قرار داد. او هنگام دفاع و پاسخگویی نیز در صدد تحفظ شخصی و محافظه کاری ساختاری برنیامد و با شهامت برخی از خطوط قرمز کذایی را پشت سر نهاد و رازهای مگویی را برملا کرد که می تواند پیامدهای مشخصی داشته و مخالفت نهادهای قدرت را برانگیزد. روحانی با صراحت از کلید واژگان موثری چون «ربنای» شجریان، «شهر زیرزمینی موشکی»، «بیلبوردهای شهری ضد برجامی»، «موشک پرانی بی موقع» و «شعارهای موشکی تحریک کننده» به مثابه عملیات اخلاگرایانه علیه برجام بهره برد و جملات ماندگاری را بیان کرد که در حافظه رقابت های انتخاباتی ایران به یادگار خواهد ماند. این رویکرد افشاگرانه از سویی می تواند بدنه اجتماعی اعتدال و پایگاه اجتماعی اصلاحات را فعال نموده و خواسته های سیاسی آنان را برآورده سازد و از سویی می تواند نیروهای اجتماعی را به حرکت واداشته و به سوی صندوق های رای ترغیب نماید و موج حمایت آرای خاکستری را به نفع خویش برانگیزد. 2. جهانگیری امروز هم زوج مکمل روحانی بود و به گونه ای بازی کرد که روحانی در سایه و حاشیه قرار گیرد. او بیانیه های صریح و اصلاح طلبانه خویش را قرائت کرد و از خاتمی نام برد و «ایده گفتگوی تمدن ها» را یادآوری کرد و بار دیگر ندای اصلاح طلبی را سر داد. 3. رئیسی رویکردی انتقادی و تهاجمی اتخاذ کرد تا هم از سایه قالیباف خارج شود و هم مدعی رقابت با روحانی شود. اما رویکردی انتقادیش شوری ایجاد نکرد و موجی برانگیخت. تنها نکته قابل توجه او خلق مفهوم «رقیب هراسی» است که در برابر موج حملات روحانی و جهانگیری به اردوگاه اصولگرایان به کار گرفت. 4. قالیباف از رویکردی انتحاری پیشین عدول نمود که احتمالا ناشی از ت تجربه بازخوردهای منفی مناظره نخست و ذکرات پشت پرده است. او هنوز خود را در قامت رقیب اصلی روحانی تصور می کند. بنابراین، باز هم به اخبار نادرستی چون قاچاق کالای یکی از وزرای روحانی تمسک جست و بداخلاقی پیشه کرد و بارها به تکرار آن پرداخت. بدون آن که برنامه های ایجابی خویش را طرح کند. تنها پیشنهاد مثبت او اعلام فهرست دارایی ها و میزان ثروت نامزدها در مناظره آینده است که تحقق آن مطلوب است. اما آیا قالیباف می تواند از فهرست دارایی خود و میزان ثروت همسر و فرزندان خود رونمایی کند؟ 5. میر سلیم تغییر رویه داده و رویکرد انتقادی نسبت به روحانی اتخاذ کرده بود تا شاید جبهه اصولگرایی را تقویت نماید و همین امر او را از اصالت خویش دور نموده و رویکردش را تصنعی و بی خاصت ساخته بود. در حالی که این تغییر رویه کمک چندانی به رئیسی و قالیباف نکرد. 6. دیدگاه های کارشناسی هاشمی طبا نیز دقیق و منصفانه بود و بیشتر اوقات به تقویت رویکرد روحانی و جهانگیری می انجامید. اوج حمایت وی در طرح مساله فروپاشی سه ساعته ساختمان پلاسکو و مدیریت بیست روزه آن بود که در دفاع از تاثیر تدریجی رفع تحریم ها بیان شد. او از قابلیت جذب آرای میرسلیم برخوردار است. 7 به طور کلی، نامزدهای اصولگرا علیه دولت روحانی ائتلاف نموده بودند. اما روحانی بازگشتی مقتدرانه به بازی مناظره داشت و ابتکار عمل را در دست گرفت. روحانی مشی آرام و توام با متانت خویش را کنار نهاده بود و با نمایش اقتدار نه در زیر سایه درخشش جهانگیری قرار گرفت و نه در برابر قالیباف، رئیسی و میرسلیم در چنبره ملاحظات ساختاری گرفتار شد. او در همه بخش های مناظره حضوری فعال داشت و بیانات بخش پایانی وی سکوت معناداری بر فضای مناظره تحمیل کرد. بدین سان، سایر نامزدها در سایه میدانداری روحانی کم فروغ نشان دادند. در این میان، حمایت آشکار قالیباف از احمدی نژاد و استمرار بداخلاقی او را بسی بی اعتبار کرد. در تحلیل نهایی، روحانی به رقبای پنهان و آشکارش هشدار داد که بیش از این انتظار سکوت او را نداشته باشند. عباس خلجی