روز گذشته، دومین مناظره تلویزیونی نامزدهای ریاست جمهوری دوازدهم برگزار شد. این مناظره اهمیت حیاتی داشت. بسیاری از مردم ایران به این مناظره چشم دوخته بودند. بسیاری، انتخاب خود را به بعد از این مناظرات موکول کرده اند.

سنجش و آزمونِ نامزدهای ریاست جمهوری در یک کادر، می تواند بسیار جذاب باشد. از طرف دیگر، این مناظره درحالی برگزار می شد که در مناظره اول شاهد تغییر رفتاری عجیب از سوی نامزدهای اصولگرا بودیم.

کسانی که گمان می رفت با رفتارهای غیرمسئولانه و غیراخلاقیِ دولتِ قبل فاصله دارند، در مناظره اول به طور غیرِ منتظره، همگرایی غریبی با تندروهای جناح اصولگرا نشان دادند.

مجموع این اتفاقات، بر درجه اهمیت مناظره دوم افزود. می توان گفت، روز گذشته، اکثریت قریب به اتفاق ملت ایران، پای گیرنده های خود به تماشای مناظره نشستند.

آنچه در مناظره دوم دیدیم به اختصار چنین نکاتی را در برداشت؛

١- آقای قالیباف در اولین فراز از سخنانش باز به چهره دولت چنگ کشید و در موضوعی که مرتبط با سوال مجری هم نبود، به دولت تاخت. او باز برخلاف اخلاق، به کسی که در مناظره حضور نداشت اشاره کرد و مطلبی خلاف واقع را به آن فردِ غایب نسبت داد. آقای قالیباف در ادامه نشان داد که عزمش برای غصب جایگاه رییس جمهورِ ردِ صلاحیت شده پیشین جزم است و بنا ندارد از این راهِ دریده گوییِ نامسوولانه پایش را پس بکشد.

٢- آقای رئیسی برخلاف مناظره اول، سعی کرد در این مناظره حملاتش را بیشتر و صدایش را بلندتر کند. چهره ای که او از خود در مناظره اول نشان داد، چهره آرامی می نمود. اما ناآرامیِ او در این مناظره بسیار شدت گرفت تا جایی که گاهی واکنش هایش کمی تصنعی می نمود و این تصور را به ذهن می رساند که شاید از عقب ماندن از آقای قالیباف احساسِ خطر کرده و مشاورانِ ایشان از او خواسته اند در مناظرات بیشتر بدرخشد؛ اما چیزی که از ایشان دیدیم در مقایسه با مناظره اول، بیشتر تذبذب او را نشان می داد تا درخشش او را!

٣- از این مناظره می توان دریافت که اصولگرایانِ مخالفِ دولت، آتشِ حمله را تندتر کرده اند. حتی آقای میرسلیم نیز حملات عنیفی بر دولت داشت. گو اینکه حمله همه جانبه، در دستور کارِ مخالفان دولت است. اینکه آقایان رئیسی و میرسلیم نیز این چنین تغییرِ نقش داده اند هم حکایت از این دستور کار جدید دارد و این تغییر وضعیت نشان از آن دارد که مخالفان دولت از روند انتخابات رضایت ندارند. نظرسنجی ها نیز این تصور آنان را تایید می کند و حکایت از آن دارد که آقای روحانی در مرحله اول پیروز انتخابات است.

۴- نقدهای مخالفان دولت، به خصوص نقدهای آقای قالیباف، متاسفانه مجددا حریم اخلاق را درنوردید. نقدهای غیر بهداشتی در این مناظره غلظت بیشتری یافت. این سخنان، حوادث سال ٨٨ را به یاد آدمی می آورد. از یاد نبرده ایم آغاز آن آشوب ها، به بی اخلاقی های مناظرات و افزایش فشارها برمی گشت. لذا این گونه سخنان در کنار فشارهایی که به ستادهای روحانی می آورند، چیزی نیست که کشور از آن سود ببرد.

۵- آقای قالیباف به نوعی پدیده این انتخابات است! به این معنا که تنها کسی است که حاضر است پس از نَسخِ شیوه های پوپولیستی و طردِ آن توسط مردم، هنوز به طرزِ طنزآمیزی از رئیس دولت نهم و دهم تقلید می کند در حالی که هیچ فضیلتی افزون بر آن در این مورد ندارد.

۶- آقای روحانی اما برخلافِ مخالفانِ خود، تغییرِ چندانی در شخصیتِ خود نشان نداد و ثبات شخصیتیِ خود را به رخِ مخالفانِ خود کشید. حتی حملات تند در اولِ مناظره به او، نتوانست او را از دایره اخلاق خارج کند. نصایحِ پدرانه او نسبت به قالیباف در انتهای مناظره، به تکمیلِ شخصیتِ او کمک کرد. در واقع، شخصیت آرام و منطقی، که رئیسی مترصدِ مصادره ی آن در مناظره اول بود، خود رئیسی به صد زبان در این مناظره آن را انکار کرد.

٧- سخنان مخالفان دولت در مناظرات به قدری غیرِ کارشناسانه و غیرِ دقیق بود که طراوتِ سخن مشهور امام(ره) را تازه کرد؛ آنجا که جماعتی را فاقد صلاحیت تواناییِ اداره یک نانوایی برشمرد.

*سرمقاله ابتکار