“ای جنگل ای داد – از آشیانت بوی خون می آورد باد”

جنگل ها مأوای متنوع‌ترین جوامع زیستی جهان و غنی‌ترین تنوع زیستی زمین هستند. همچنین جنگل‌ها توانایی تعدیل آب و هوای جهان را دارند و شرایط آب و هوایی کل زمین را پایدار نگه می‌دارند.

این نقش آنها به حدی مهم است که تخریب آنها می‌تواند موجب تغییراتی در مقیاس عظیم و گسترده در آب و هوای کره زمین شود. در حال حاضر بسیاری از جنگل‌ها را از دست داده‌ایم و آینده بقیه آنها در گرو تدابیری است که اندیشیده میشود؛علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد.

چرای بی‌رویه دام، بهره‌برداری از جنگل‌ها جهت تولید زغال و سوخت، وجود ریزگردهای دوره‌ای، تبدیل اراضی جنگلی به اراضی کشاورزی، شخم زیر‌ اشکوب برای خودکفایی در تولید گندم و بعضا عبور خط لوله‌های گاز، نفت و آب ؛ازجمله عواملی هستند که تاثیرات منفی روی جنگل‌ها داشته و این عوامل ساخته و پرداخته دست بشر است و باگرم‌تر شدن هوا هر ساله شاهد آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع در مناطق مختلف از جمله جنگل های با ارزش بلوط در کهگیلویه و بویر احمد نیز هستیم؛ حریقی که وسعت و شدت و تکرار آن سبب تغییر ارزش کیفی گونه‌ها شده و به ظهور گونه‌های پست و نامرغوبی می‌انجامد.

اگر چه علت بیش از 80 درصد این حریق ها عامل انسانی بیان شده ،اما افزایش دما نیز یکی از دلایل آتش سوزی ها بشمار می رود ، چرا که هر یک درجه افزایش دما ۱۷ درصد نیاز آبی را افزایش می دهد که این موضوع با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک کشور، وضعیت را حساس تر می کند.

طبیعت زیبای زاگرس که هم اکنون یکی از زیباترین چشم‌اندازهای طبیعی در جهان را به نمایش می‌گذارد روزگاری نه چندان دور به کانون‌ها‌ی عمده‌ی تولید گرد و غبار تبدیل می‌شود،پس آتش سوزی های جنگل های بلوط و سایر چالش های مربوط به این حوزه؛ یک فاجعه و خطر بزرگی برای تهدید زیست محیطی و منابع طبیعی کشور است.

با رویه موجود در آینده نه چندان دور شاهد مرگ بلوط‌های زاگرس خواهیم بود و بنابراین باید امروز جنگل‌های محتضر را احیا کرد و به بلوط‌هایی که تنفس آنها به شماره افتاده، جان دوباره بخشید.

نباید فراموش کرد که برای ایجاد یک درخت بلوط، بین 70 تا 150 سال زمان لازم است… برای جبران و پیشگیری از خطر مذکور باید چاره‌ای اساسی اندیشیده شود، ما برای حفظ محیط زیست نیازمند مدیران اندیشمند و باهوش و خردورز هستیم که در چنین بحرانهایی هوش و خردشان به کمک محیط زیست درحال نابودی ما بیاد.

-رها کردن جنگل به حال خود جایز نیست و قرق کردن جنگل‌ها نیز تنها راه حفاظت جنگل های بلوط نیست

-غنی‌سازی جنگل‌ها باید مورد توجه سازمان های مربوطه قرار گیرد و نباید تنها به کاشت درختان بلوط اکتفا کرد بلکه درختانی که سازگار با محیط زاگرس هستند باید مورد توجه قرار گیرد

-اطلاع رساني ،كلاسهاي آموزشي،توجیهی وپيشگيري از وقوع آتش سوزي برای روستاييان جنگل نشين نیز عامل مهمی محسوب میشود،همچنین استفاده از مردم روستا وعشایر در حفاظت محیط زیست بسیار حائذ اهمیت هست.

-به كارگيري نيروهاي فارغ التحصيل رشته هاي مرتبط دانشگاها جهت حضور وگشت وحفاظت در منطقه و برگزاري كلاسهاي ترويجي وآموزشي کمک کننده خواهد بود.

– پایش و جمع‌آوری اطلاعات از جنگل‌ها از ضروریات کاراست باید از طریق عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای در دو مقیاس مختلف برای مناطقی که بحرانی و حاد است وارد عمل شد.

در نهایت مجهز نمودن منطقه به ابزار پیشرفته کنترل حریق از الزامات است .

ارائه راهکار برای کنترل بسیار ساده است اما مهم اجرا و پیاده‌سازی آن بوده که باید مجموعه‌ای از اقدامات برای حفظ اکوسیستم های زاگرس انجام شود تا مشکلات کاهش پیدا کند.

*دکترای فیزیولوژی گیاهی