افول داعش و شکست‌های پی در پی از ارتش عراق در بسیاری از مناطق تحت نفوذ خود، نوید بازگشت ثبات به عراق جنگ‌زده را برای مقطعی داد. تلاش ارتش عراق برای پاکسازی کل خاک این کشور از این گروه تروریستی از ماه‌های اخیر آغاز شد و تمرکز مبارزه با داعش به خاک سوریه معطوف شد. آواربرداری از مناطق جنگ‌زده شهری در حالی انجام شد که بحران جدیدی دامن سرزمین عراق را گرفت. بحران استقلال کوردستان در روزهای سخت دولت مرکزی، کارِ ثبات عراق را دشوار کرد. عراقِ با ثبات قدم در راه میانجی‌گری ایران و عربستان برداشته بود و از پوستین دفاعی خارج می‌شد. ثبات در خاورمیانه با احیای سرزمین‌های اشغالی عراقی از چنگ داعش، تمرکز طرف‌های درگیر از جمله ایران، روسیه، ترکیه و نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا را به سوریه معطوف ساخت. در این بین پیش‌بینی رفع سایه جنگ و بحران از سر خاورمیانه سخت می‌کرد، چه پیام‌هایی از استراتژیست‌های تندرو آمریکایی به میان آمد. اتاق‌های فکر تندروها در آمریکا و اسرائیل فعال شده و از خطر پاک‌سازی داعش در عراق و سوریه و قدرت گرفتن جمهوری اسلامی در این مناطق سخن به میان آوردند. شکست داعش در عراق، افول قدرت آن در سوریه و برداشته‌شدن سایه جنگ از خاورمیانه کابوسی برای اسرائیل خواهد بود. تا همین چند سال پیش تا ظهور پدیده احمدی‌نژاد در ایران و دیپلماسی عقب‌رونده او و دولتش در شرایطی که اسرائیل دشمن اعراب به شمار می‌آمد؛ این دشمنی به حاشیه رفت و جایش را به ایران داد. اسرائیل به گوشه امنی خزید و توجه جهانیان را به ایرانِ احمدی‌نژاد جلب کرد و نتیجه آن قطع‌نامه‌های ویرانگر و قراردادن ایران ذیل فصل 7 منشور سازمان ملل شد.

دیپلماسی موفق ظریف، جمهوری اسلامی را با توافق هسته‌ای از گوشه رینگ خارج کرد و با برجام قدم در راه نرمالیزاسیون در روابط خارجی نهاد. نقش جمهوری اسلامی رفته رفته در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی پررنگ‌تر شد تا جایی که در بحران قطر، این کشور سفارت خود در ایران را احیا کرد. برپایی دوباره مناسبت حج و نشانه‌‌هایی از احتمال بهبود روابط ایران و عربستان (که البته چندان قابل اتکا نیست) و اخباری از میانجی‌گری عراق در این منازعه، صحنه را در خاورمیانه به نفع ثبات و دیپلماسی پیش برد. خبر آشتی ملی حماس و فتح در فلسطین و احتمال یک‌پارچگی در طیف نیروهای موثر فلسطینی در نشست مسکو نیز قابل‌توجه است. بحران کره شمالی و تمرکز ایالات متحده بر نقشِ برهم‌زننده آن کشور در جبهه متحدان خود (کره جنوبی و ژاپن) تدارک صحنه خاورمیانه را بیش از پیش به رقیب دیرین آمریکا یعنی روسیه سپرد. در چنین شرایطی و با نزدیکی ترکیه، قطر، ایران، عراق، لبنان و سوریه به همراه روسیه تدارک توطئه توسط اسرائیل را پر رنگ می‌کند. نزاع جدید از آخورِ هویتِ قومی سر درآورده و تز احیای رویای تمامیتِ سرزمینیِ نژاد کورد- آن هم با پورسانت نفت کرکوک بهترین خروجی بحرانی کردن خاورمیانه است. ناسیونالیسم، سکه رایج این روزهاست از آمریکا (ترامپ)، بریتانیا (برگزیت)، آلمان (سر برآوردن حزب ناسیونالیست افراطی آلترناتیو) تا کشورهای جهان سومی. تعصب و خط کشی‌های نژادی با پس‌زمینه تقابل فارس، کورد، عرب و ترک بهترین راهکار برای ناامن کردن خاورمیانه است. با اتمام مقطعی نزاع مذهبیِ شیعه و سنی در منطقه توسط طراحان این نزاع، بهترین خوراک برای ناامن کردن خاورمیانه مساله ملی‌گرایی افراطی است. خاورمیانه استبداد‌زده و جنگ‌زده‌ی پیشا مدرن آماده نزاع بر سر نژاد است و از این رهگذر بهترین استفاده را اسرائیلی خواهد برد که صحنه را تدارک دیده است. منطقه، تابِ جنگ جدیدی ندارد و این بار همه در آتش آن خواهند سوخت. تیزهوشی دولت‌مردان و تصمیم‌گیری دوراندیشانه‌شان و مدارای مردم با هموطنان کورد در این صحنه تاریخی ضروری است. هم‌بستگی با مردم کردستان ایران و خودی دانستن آن‌ها و عدم ورود به جنگی دیگر بیرون مرزهای کشور نیاز امروز مردم و دولتمردان در صحنه تدارک دیده شده توسط اسرائیل و تندروهای آمریکا است.

منبع: ابتکار