پارلمان یا مجلس نمایندگان هر کشور در دوران مدرن محصول و چکیده آن کشور و مردمش محسوب می‌شود، چراکه قوانین و مقررات مدنی در مجلس تصویب و تجلی می‌یابد و همانطور که در ادبیات سیاسی ایران نامگذاری شده، مجلس، خانه ملت است.

نکته دیگری که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برجسته است، این است که برخلاف بسیاری کشورها، مجلس شورای اسلامی قابل انحلال نیست و شاید به‌همین دلیل بود که امام‌خمینی(ره) مجلس را در راس همه امور برشمردند.

از این نکات چنین برآورد می‌شود که جایگاه مجلس، جایگاه رفیعی است و شان مجلس و نمایندگان آن به‌عنوان نهادی تقنینی ـ نظارتی از بالاترین شئون در نظام جمهوری اسلامی است.

یکی از حقوق سیاسی مهم و تاثیرگذار نمایندگان، حق طرح استیضاح از کابینه و بالاتر از آن رئیس جمهور است و این حق در تاریخ جمهوری اسلامی بارها توسط نمایندگان مورد استفاده قرار گرفته است.

شاید یکی از مهم‌ترین استیضاح شدگان در تاریخ مجلس، «عطاءالله مهاجرانی»، نخستین وزیر ارشاد کابینه اصلاحات بود که با رای اکثریت نمایندگان مجلس پنجم و در سال 1378 صورت گرفت. اما مهاجرانی موفق شد باحضور در مجلس و پاسخ‌های قانع‌کننده از نمایندگان اکثرا اصول‌گرای آن مجلس، رای اعتماد دوباره بگیرد. شاید یکی از نقاط قوت آن مجلس این بود که بیشینه نمایندگان با نگاه سیاسی به استیضاح نپرداخته بودند و صرفا به عملکرد مهاجرانی در وزارت ارشاد اعتراض داشتند و برای همین بود که با توضیحات او قانع شدند.

دولت دوم «محمود احمدی‌نژاد» نیز از حیث وزرای استیضاح شده رکورددار است، چرا که ۵وزیر کابینه او به تیغ استیضاح تن دادند که مشهورترین آنها مرحوم «علی کردان» وزیر کشور کابینه احمدی‌نژاد بود که نتوانست از مجلس رای اعتماد بگیرد.

اکنون نیز سه وزیر کابینه «حسن روحانی» زیر تیغ استیضاح مجلس قرار دارند. «علی ربیعی»، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، «عباس آخوندی»، وزیر راه و شهرسازی و «محمود حجتی»، وزیر جهاد کشاورزی. در این بین به‌نظر می‌رسد که شانس آخوندی برای گرفتن رای اعتماد کمتر از دو همکار دیگرش باشد و موضوع زلزله سرپل‌ذهاب و سقوط هواپیمای تهران ـ یاسوج به نوعی نوک پیکان انتقادها را به‌سوی آخوندی و وزارتخانه تحت امرش سوق داده است.

علی ربیعی هم که به‌دلیل سوابق و موضع‌گیری‌هایش از ابتدا در تیررس استیضاح قرار داشت و حالا قرار است به صحن علنی بیاید و در مقابل پرسش‌های نمایندگان تن به توضیح دهد. در این بین استیضاح محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی کمی غریب می‌نماید، چه اینکه او آن‌چنان عملکرد ضعیفی در این وزارتخانه نداشته؛ با این همه این حق مجلس است و کمیسیون‌های مربوطه به احتمال زیاد تمام جنبه‌ها را برای استیضاح حجتی لحاظ کرده‌اند.

یکی از نکات برجسته در استیضاح وزرای حسن روحانی این است که او در هیچ‌یک از جلسات استیضاح وزرایش در مجلس حضور نداشته است. یکی از ایراداتی که به روحانی وارد بود این است که اگر او در جلسه استیضاح «رضا فرجی‌دانا»، وزیر توانای علوم، تحقیقات و فناوری که در سال 1393 و تنها یک‌سال پس از نخستین دوره ریاست جمهوری‌اش شرکت می‌کرد شاید می‌توانست جو مجلس را به‌سوی خود و وزیرش عوض کند و مانع استیضاح فرجی‌دانا شود. هرچند که این تحلیل در حد گمامه‌زنی است، اما به هرحال حضور رئیس‌جمهور می‌تواند اثرگذار باشد.

برای همین انتظار می‌رود که حسن روحانی این بار و در جلسه استیضاح پیش‌روی ۳ وزیرش در مجلس حضور یابد تا بلکه بتواند مانع استیضاح و برکناری آنان شود.

این نکته نیز قابل درک است که نمایندگان مجلس با تحقیق و با توجه به کارکردها و نقصان‌های موجود به‌سمت استیضاح می‌روند و این روند، روندی منطقی است که از مجلس و نمایندگان ملت انتظار می‌رود.

نکته‌ای که ناظران و تحلیل‌گران را نگران می‌کند این است که با توجه به جو سیاست‌زده و حواشی موضوعات مختلف سیاسی و غیرسیاسی در کشور، طرح استیضاح وزرای دولت تدبیر و امید به کنش‌ها و واکنش‌های سیاسی مربوط باشد و به نوعی تسویه‌ حساب‌های شخصی و جناحی قلمداد شود.

باید امیدوار بود فراکسیون امید که با رای قاطع مردم پا به خانه ملت گذاشته‌اند، با تمام قدرت و توان در مقابل چنین پدیده‌ای ایستادگی کنند و اجازه ندهند تا کشمکش‌های جناحی و سیاسی بر روی عملکرد قانونی و منطقی مجلس شورای اسلامی تاثیر بگذارد.

آنچه تاکنون برای بسیاری مسلم شده این است که شهروندان و رای‌دهندگان به‌خوبی و با دقت، رفتار وزرا، وکلا و سایر سیاستمداران را رصد می‌کنند و به‌خوبی می‌دانند که عملکرد هرکدام تا چه اندازه درست، قانونی، منطقی و در جهت منافع ملت بوده است.