پنجاه و هشتمین انتخابات تاریخ ریاست‌جمهوری آمریکا امروز با رقابت هیلاری کلینتون از حزب دموکرات و دونالد ترامپ از حزب جمهوری‌خواه در حال برگزاری است؛ این انتخابات از چند جهت حائز بررسی و اهمیت است:

1- نظام انتخاباتی آمریکا یک قانون انتخاباتی ریشه‌دار و خاص است که بعد از تصویب قانون اساسی آمریکا در سال 1789 تا به امروز کارکرد خود را از دست نداده و با تغییرات اندک در برخی تبصره‌ها تا به امروز مبنای برگزاری انتخابات‌های مختلف در طول بیش از 2قرن بوده است. چنین ثباتی در قانون نشان می‌دهد واضعان اولیه تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا ورای منافع زودگذر و اهداف سیاسی یک جریان خاص، مدلی از انتخابات را طراحی کنند که تا قرن‌ها پاسخگوی نیاز جامعه باشد. این روزها که موضوع تصحیح نظام انتخابات در کشور ما در دستور کار مسئولان نظام قرار گرفته، بد نیست این ملاحظه عمیق را داشته باشیم که با آسیب‌شناسی دقیق خلاء‌ها، تهدیدات و کاستی‌های نظام انتخاباتی موجود، قانون جدید بتواند سالیان متمادی در کشور اجرا شود.

2- یکی از اصول مهم نظام انتخاباتی آمریکا، سیستم تحزب و رقابت دو حزب فراگیر و مهم در سرنوشت سیاسی آن کشور است. به واقع شهروندان آمریکایی بیش از آن که به یک فرد رای بدهند، با شناخت دقیق از برنامه‌های یک حزب، آرای خود را به صندوق می‌ریزند. البته اجرای این سیستم در کنار همه محاسن خود، معایب اندکی را نیز دارد، اما برآیند این تصمیمات و قوانین نشان از کارآمدی سیستم تحزب در این کشور است، به‌ویژه آن که در این کشور یک فرد نمی‌تواند بیش از 8 سال در راس قوه مجریه قرار بگیرد و بعد از آن هم فرد از حزب متبوع برائت بجوید و هم حزب حامی، پاسخگوی عملکرد او نباشد. در چنین سیستمی احزاب سعی می‌کنند با انتخاب افرادی کارشناس و کاردان قدرت پاسخگویی به افکار عمومی را در پایان دوره مسئولیت حفظ کنند.

3- یکی دیگر از اصول انتخابات آمریکا، شفافیت و گردش آزادانه اطلاعات در ایام انتخابات در این کشور است. گرچه برخی از رویدادها و بداخلاقی‌های مرسوم در رویارویی دونامزد به‌ویژه در انتخابات اخیر با آموزه‌های اخلاقی و دینی ما منطبق نیست، اما همین‌که شناخت رای‌دهندگان و شهروندان از نامزدها به صورت شفاف و بدون هیچ‌گونه سانسوری در اختیار افکار عمومی قرار دارد، باعث می‌شود شناخت مردم از نامزدها واقعی‌تر و ملموس‌تر باشد. به‌ویژه آنکه با توجه به فاصله یک ساله میان شروع ایام انتخابات تا برگزاری آن، مردم فرصت و زمان کافی برای انتخاب فرد اصلح را دارند و مجبور نیستند در یک پروسه دو الی سه هفته‌ای نسبت به انتخابی مهم و تاثیرگذار اقدام کنند. در چنین فرآیندی نهادهای نظارتی نیز نه تنها منعی برای لاپوشانی و اختفای مفاسد و اتهامات طرفین قائل نیستند، بلکه تلاش می‌کنند واقعیت امور را به سمع مردم نیز برسانند.

4- در نظام انتخاباتی آمریکا همچون سایر نظام‌های سیاسی، یک نهاد داور برای رفع اختلافات احتمالی تعریف شده است. نهاد دیوان عالی کشور در آمریکا با سابقه دو قرن‌ونیمی خود به گونه‌ای عمل کرده که در طی سال‌های متمادی از هرگونه وابستگی به یک جریان خاص مبرا بوده و مورد احترام شهروندان آمریکایی قرار دارد. درواقع رفتار سیاسی و موضع‌گیری‌های این نهاد بی‌طرف در طی دو قرن باعث شده با اعلام نظر نهایی این نهاد در موارد اختلافی، طرفین رای صادره را قابل قبول می‌دانند. در چنین شرایطی قضات حاضر در دیوان عالی آمریکا از اعلام حمایت و یا اظهارنظر رسمی و غیررسمی در له یا علیه هرکدام از نامزدها پرهیز می‌کنند تا در مورد اختلاف داوری آنها نیز مورد قبول افکارعمومی قرار گیرد.

منبع: روزنامه همدلی