دکتر غلام عباس سبز متخصص و جراح گوش و حلق و بینی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، در دهه 70 از فعالین جنبش دانشجویی در استان بوده و نقش بسزایی در  انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی داشته است. به مناسبت 16 آذر  روز دانشجو به سراغ این فعال  دانشجویی قدیم و فعال سیاسی و فرهنگی فعلی رفتیم و با او در باب چگونگی و چرایی جنبش دانشجویی به گفت و گو نشستیم. و جالب اینکه بعد از گفت وگو با ما، در جلسه ای صنفی با  دانشجویان پزشکی حضور پیدا کرد تا به عنوان معاون آموزشی بیمارستان امام سجاد (ع)یاسوج، پای صحبت ها و درد دل های آنان بنشیند.

*جناب دکتر تعریف شما از جنبش دانشجویی چیست؟

** ابتدا لازم می دانم شهادت سه آذر اهورایی را به همه دانشجویان عدالت طلب و آزادی خواه تسلیت عرض نمایم. امیدوارم که بتوانیم ادامه دهندگان راه این سه شهید بزرگوار باشیم.

در ابتدا بايد گفت جنبش دانشجويي زير مجموعه اي از جنبشهاي اجتماعي است كه اقدامي دسته جمعي براي تبليغ و عينيت موضوعي و يا در عين حال جلوگيري از دگرگوني خاص ميباشد. اين جنبش ما محور است و اين ماورای خون ، عشيره  و يا قبيله است. هدفمندي ساختمند و منعطف و تدريجي و در عين حال همراه با جهت مندي خاص ميباشد. رهبري  اين جنبش نیز عمدتا  از پايين تعيين شده و لزوما با اتوريته قدرت همگامي ندارد.

درعين حال فراموش نكنيم آنچه جنبش دانشجويي را رويين تن ميسازد نداشتن ها و نخواستن ها در اين قشر است قشري كه ديناميزم و پويايي به همراه نشاط جواني را همراه خويش دارد، آزادي خواه و در عين حال عدالت طلب مي باشد و چون از فرزندان تمامي اقشار جامعه  تشکیل شده، وضعي اليگارشي ندارد و به عبارتی

هر سر مي خواهد يك رأي باشد. به فكر كوپن ناني و پاچال بازاري نيست.

* آیا کارکرد جنبش های اعتراضی  دانشجویی را  از نظر تاریخی مثبت می دانید یا نه؟

** جنبشهاي اعتراضي را ميتوان جزئي از جنبشهاي اجتماعي جديد دانست  در مغرب زمين از دهه ١٩٧٠به بعد شكل ميگيرد. در پي ناكارآمدی سيستمهاي موجود و نارساييهاي دولتهای سرمايه داري و رفاه، جنبش‌هایی  مثل جنبشهای زیست  محيطي شكل ميگيرد كه زمين را نوع ديگري ميخواهد. اما در كشورهاي در حال توسعه پرسشهاي بنيادين، همان پرسشهای اوليه از جنس عدالت و نفی تبعيض و ... مي‌باشد.

* از نظر شما وجه صنفی جنبش دانشجویی مهمتر است یا وجه عمومی و سیاسی؟

** اينان در هم تنيده اند؛ جنبش دانشجويي جنبش صنفي اجتماعي قدرتمندي است كه پيشاهنگ مبارزات سياسي و اجتماعي نيز ميباشد و حتی زمانی به عنوان یه گروه مرجع در بسیاری از رخدادهای تاریخی نقش بازی کرده است.

* به عنوان یک فعال دانشجویی دهه 70، تفاوت آن دوره را با دهه60 و 80 و همچنین چند سال اخیر چه می دانید؟

** همانطور كه عرض شد تفاوتهايي با توجه به عنصر زمان وكاتاليزورهاي اجتماعي جهت تغيير وضع موجود وجود دارد در دهه ٦٠ شعارها بيشتر در بعد تداوم انقلاب و جنگ مطرح بود ؛ خاصه اينكه پس از تسخير سفارت و جنگ تحمیلی، جنبش دانشجويي در بعد جنگ و حضور در جبهه بسيار فعال بود و در اين راستا شهدای دانشجو همچون شهدايي از نسل شهيد علم الهدي را تقديم نمود.

در دهه ٧٠ شعار عدالت و نقد اشرافيت در ابتدا و در نيمه دوم اين دهه گفتمان و کنش اصلاح طلبی پر رنگ بود.

در دهه ٨٠ بيشتر حفظ كيان مجموعه هاي دانشجويي مطرح مي شد. در چند سال اخير نوعي نگاه بازگشت گرايانه به گذشته به همراه نقد و بررسي پارادايمهاي گذشته مطرح مي‌گردد که چه بايد كرد كه مجموعه هاي دانشگاهي به رشد و بالندگي دست يابند و در عين حال مشكلات و موانع گذشته برچيده شود.

* آیا شبکه های اجتماعی می تواند جایگزین جنبش ها شود؟

** در بعد جنبشهاي دانشجويي در جهان ٣ديدگاه عمده وجود داشته است.

ديدگاه اول يك نگاه راستگرايانه وكاركرد گرايانه وجود دارد كه انتظارات مجموعه دانشگاهي را عمدتا علم گرايانه ميدانند. متاسفانه همان نگاهي كه در اکثر اساتيد نيز وجود دارد. پژوهش محوري و مقاله محوري جهت رسيدن به سطح استادي غايت اين تفكر هست.

نگاه دوم نگاهي چپ گرایانه و راديكال بوده است كه جنبش دانشجويي تمامي ساختارها و مناسبات جامعه را تغيير دهد.

نگاه سوم نگاهي بيشتر زاييده متفكران مکتب فرانكفورت ميباشد كه با توجه به سر عقل آمدن سرمايه داري و ايجاد دولت رفاه و تضعيف طبقه كارگر، جنبشهاي دانشجويي هر از گاهي از حاشيه به متن كشانيده ميشود و پرچمدار مبارزه مي شود.

اول بار، ماه مي١٩٦٨هربرت ماركوزه چنين تئوري را مطرح کرد و براين اعتقاد بود جنبشهاي اعتراضي همچون جنبش دانشجويي و جنبش سياهان علمدار مبارزه خواهد بود.

در باب شبكه هاي اجتماعي بايد به مشخص نبودن افراد و يا أهداف و يا عدم حضور واقعي افراد اشاره کرد. به تعبیر ژیژک، گفت وگو در محیط غیر واقعی شکل می گیرد و در عين حال مطالبات لحظه‌اي مطرح شده و تداوم شعارها و مطالبات چندان شفاف و متداول نيست. ولي در عين حال نبايد فراموش كرد چنين رخدادی دور از انتظار نخواهد بود، چیزی شبیه آنچه در انقلابهاي عربي اتفاق افتاد.

* نظرتان در مورد نگاه شبه حزبی جریانهای سیاسی به جنبش دانشجویی چیست؟

** اين نگاه متاسفانه همواره از بيرون وجود داشته، خصوصا با نبود احزاب و يا نگاه حزبي، اين وظيفه بر دوش جنبش دانشجویی سنگيني مي‌كرده است كه ميتواند دانشگاه  و دانشجو  را از رسالت خويش دور سازد. تريبون بودن برای گروهها و نگاه حزبي به دانشجو داشتن چندان پسنديده نيست و با روح دانشجويي مغايرت دارد هر چند شايد در مقاطعي همپوشاني فكري و نظري وجود داشته باشد كه اين دومي منافاتي ندارد.

* وضعیت جنبش دانشجویی را در استان و بخصوص دانشگاه علوم پزشکی چگونه ارزیابی می کنید؟

** در استان ارزيابي من  با توجه به اينكه خود در دوراني فعاليت داشته ام كه دوران شور و نشاط دانشجويي بود. خاصه اينكه  تقريبا تمامي تفكرات همپوشاني و تريبون داشتند. در آن دوره در سه سطح علوم پزشكي و دانشگاه ياسوج و دانشگاه آزاد فعاليت وجود داشت. با توجه به شرايط پيش آمده در اين دهه آخر، تمام گروهها رو به افول گذاشته ولي در عين حال چند سالي است كه فعاليتها از سر گرفته شده و اين ميتواند نويد فردايي بهتر باشد البته به شرطي كه گروههاي فكري مختلف همديگر را تحمل كنند و مددكار هم باشند.

* نگاه روسای دانشگاه ها و معاونان و مدیران دانشجویی را در این حوزه چگونه تحلیل و ارزیابی می نمایید؟

** من هميشه اميدوارانه به موضوع نگاه كرده ام ولي گذشت زمان خصوصا اين اواخر بر خلاف نظر و اميدي كه خود من داشته ام چندان خوشبين كننده نيست. در يك كلام گفته مي‌شود آزادي و ديكتاتوري از اينجا ناشی نمي‌شود كه مكتبي خود را حق يا باطل بشمارد بلكه از اين ناشی مي‌شود كه حق آزادي براي ديگران قائل باشد يا خير. با توجه به اینکه دولت عقل گرای  تدبير و اميد اکنون زمامدار است سطح توقعات بايد بالاتر از وضع موجود باشد، عرصه فرهنگي صاحب نظر  و سردار ميخواهد نه  فقط سرباز و بله قربان گو.

مجموعه علمي فرهنگي از نگاه يكي بالا و ديگران پايين رنج مي‌برد. نگاه حاضر بر دانشگاه علوم پزشکی متاسفانه نگاه جزيره‌اي است؛ يعني هر بخشي از قوميتي و نگاهي خاص تشكيل شده و كل نگري بر آن حاكم نيست. دانشجو حالا با هر نگاهي به بازي گرفته نمي‌شود. برخي آقايان خود را قيم فرض مي‌كنند چندان اجازه به گروههاي مختلف جهت عرض اندام داده نمي‌شود. زماني خاطراتي براي دانشجو تعريف مي‌شود که چه اندازه نشريات قوي در اين دانشگاه چاپ مي‌شد كه امور دانشجويي و يا معاونت فرهنگي و يا رؤساي دانشكده يا دانشگاه به نقد كشيده مي‌شد براي چیزی شبيه افسانه به ذهن دانشجویان خطور می کند.

تريبونهاي صنفي قوي و حتي مطالبات  ساده و ابتدایی  در زمینه وضعیت خوابگاه و غذا و سرويس و يا شركت تعاوني دانشجويي چيز عجيبي به نظر مي‌رسد. سَرخوردگي دانشجويی زياد است كه اين قطعا با روح نظام مقدس  و منويات مقام معظم رهبري فرسنگها فاصله دارد.

دانشجويي تعريف ميكرد وقتي از مشكلات سخن مي‌گوییم، آقاي مسئول  پاسخ مي‌دهد ميخواستيد يه دانشگاه بهتري قبول شوید!! قطعا اين سخنان زيبنده ما نيست.

در هر حال فكر ميكنم دولت تدبیر و امید در اين باب مظلوم واقع شده است. واقعا نياز به افراديست كه عميقا شعارهاي فرهنگي دولت را قبول داشته باشند و در جهت بسط أهداف فرهنگي كوشا باشند و نه صرفا جهت منتفع شدن مادی و معنوی از پست های مدیریتی تلاش کنند و وقعی به شعارها و مرام این دولت ننهند.

شوراي فرهنگي متعلق به دانشجويان است و بايد تلاش بيشتري جهت تحقق أهداف عاليه صورت پذيرد. در مجموعه اگر دانشجويي نباشد دانشگاه بي معناست. هيات علمي و استاد بودن بي معناست و در يك كلام مديريت دانشجویی و فرهنگي بي معناست.

اميد كه ركود و سستي از محيط دانشگاه علوم پزشکی رخت بربندد و دانشجویان در محیطی پرنشاط و سالم به کسب دانش بپردازند.

*سخن پایانی؟

**در پايان شهادت سه آذر اهورايي را مجددا تسليت عرض مينمايم و سخنم را با این شعر به پایان می برم:

بسان رود كه در نشيب دره سر به سنگ ميزند رونده باش

اميد هيچ معجزي ز مرده نيست زنده باش

گفتگو: محمود آرام - افتونیوز