دکتر روحانی در میانه سومین سال فعالیت دولت تدبیر و امید به تبیین برنامه‌ها، فعالیت‌ها و اقدامات دولت پرداخت. گفت‌وگوی رئیس جمهور با مردم در رسانه ملی فرصت مغتنمی است تا از سویی مردم نسبت به فعالیت‌ها و دستاوردهای برجسته دولت آگاهی پیدا کنند و از دیگر سو برنامه‌های آتی دولت به اطلاع افکار عمومی رسانده شود. این گفت وگو واجد چند نکته است که به اختصار به آن پرداخته می شود:

1- گفت‌وگوی تلویزیونی روحانی کلیدواژه‌هایی دارد که نگاه، دغدغه‌ها و برنامه‌های مهم دولت را تبیین می‌کند. در این گفت‌وگو 38 مرتبه واژه مردم و ملت، 49 مرتبه واژه اشتغال، شغل و بیکاری، 31مرتبه واژه اقتصاد، 42مرتبه واژه رشد، 10مرتبه واژه حقوق شهروندی، 11مرتبه واژه مسکن، 17مرتبه واژه برجام و 26 مرتبه واژه‌های تلاش، همکاری، کمک و تعامل به کار رفته است. با نگاهی به همین کلیدواژه‌ها می‌توان سوگیری و اولویت‌های دولت را شناخت.

2- یکی از تفاوت‌های مهم گفت‌وگوی اخیر روحانی با گفت‌وگوهای قبلی کاهش کلیدواژه‌هایی همچون سیاست خارجی، برجام و تحریم در سخنان رئیس‌جمهور است. اگر به ناچار دو سال ابتدایی دولت یازدهم تمام توجه و تمرکز دولت بر سیاست خارجی صرف شد، اما سخنان اخیر روحانی نشان داد با ختم پرونده هسته‌ای و تصویب برجام، دغدغه دولت به مسائل مهمی چون اشتغال و اقتصاد معطوف شده است. تردیدی نیست بهبود وضعیت اقتصادی جز در سایه رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی محقق نمی‌شود و امروز همگان انتظار دارند دولت با فراغت از پرونده هسته‌ای به دنبال سایر اولویت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه باشد.

3- روحانی در گفت‌وگوی اخیر بیش از هر موضوع دیگری بر اشتغال تاکید و اصرار داشت. اشتغال یکی از دغدغه‌های مهم و اساسی مردم در طول چند دهه گذشته بوده و رفع آن متضمن عزم ملی، همکاری و تعامل دولت و سایر نهادها و دستگاه‌های حاکمیتی است. برخلاف سیاه‌نمایی مخالفان دولت در باره تعلل دولت در ایجاد شغل باید این واقعیت را پذیرفت که ایجاد شغل نیازمند برنامه‌ریزی و بسترسازی بلندمدت است و نمی‌توان توقع داشت دولت خلق‌الساعه برای مردم شغل ایجاد کند. ایجاد شغل به ثبات و آرامش، سرمایه‌گذاری خارجی، ترغیب و تشویق و فراهم‌کردن شرایط سرمایه‌گذاران داخلی برای تولید، آموزش نیروهای متخصص و دیگر عوامل نیاز دارد و در عین حال نیازمند زمان، تعامل، فرهنگ‌سازی وبرنامه‌ریزی هدفمند و مستمر است.

4- یکی از شاخصه‌های مهم روحانی در گفت‌وگوی تلویزیونی اعتقاد راسخ رئیس‌جمهور به پرهیز از جدل و جنجال در فضای داخلی است. روحانی با اینکه در برابر برخی ناملایمتی‌ها کوتاه نمی‌آید و تاکنون تلاش کرده است مطالبات مهم مردم را فراموش نکند، اما از سویی نگران جنجال‌آفرینی، تنش و برهم خوردن آرامش داخلی است. مسلم است در سه سال گذشته و به‌ویژه در ماه‌های اخیر دست‌هایی فعال هستند تا با ناکارآمدجلوه دادن دولت، منافع حزبی و جناحی خود را محقق کنند، اما روحانی هوشمندانه چنین اختلافات و گله‌هایی را به افکار عمومی نمی‌کشاند و با اصرار بر واژه‌هایی همچون تلاش، همکاری و تعامل سعی می‌کند دولت را از رویارویی‌های داخلی دور نگه دارد. فراموش نکرده‌ایم در دولت گذشته هرگاه رئیس جمهوری سخنرانی ‌می‌کرد جامعه تا ماه‌ها درگیر اظهارات جنجالی و حاشیه‌های غیرکارشناسی بود و اثری از همکاری و تعامل قوایی که همگی از یک جریان سیاسی مشترک بودند، دیده نمی‌شد.

5- از جمله انتقاداتی که درباره دولت یازدهم مطرح است، ارتباط دادن وضعیت امروز جامعه به عملکرد دولت گذشته در بخش‌های مختلف است. برخی مخالفان دولت چنین رفتاری را برنمی‌تابند و اعتقاد دارند دولت برای فرار از ناکارآمدی به چنین روش‌هایی دست می‌یازد؛ اما واقعیت آن است که ریشه بسیاری از نابسامانی‌های امروز به تصمیمات و مصوبات دولت نهم و دهم و همچنین میراث رویکردها و کارکردها در طول چهار دهه از عمر انقلاب وابسته است و نمی‌توان انتظار داشت در یک پروسه چهارساله این مشکلات رفع شود. به‌طور مثال تصمیم‌گیری در مورد طرح هدفمندی حامل‌های انرژی یا پرداخت یارانه موضوعاتی هستند که بعضا دارای تبعات کوتاه‌مدت، میان مدت و بلندمدت بوده و نمی‌توان توقع داشت بدون در نظر گرفتن چنین تصمیماتی که تاثیر مهمی در بخش‌های اقتصادی دارد، مشکلات اقتصادی حل شود. البته این به معنای توجیه انفعال دولت فعلی نیست و دولت کنونی نیز باید به سهم خویش همه توانش را مصروف کاستن از معضلات اجتماعی و شرایط اقتصادی نامناسب گذشته و امروز کند.

*سرمقاله همدلی