سیدچمران موسوی - پژوهشگر شهری

افتونیوز - هر شهر به تناسب وسعت و جمعیتی که در خود جای میدهد مسائل و راهکارهای خاص خود را میطلبد، در کلان شهرها ترافیک و آلودگی هوا در شهرهای کوچک تامین مالی پروژهها و حقوق کارکنان. شهرداری به‌عنوان مهمترین و تأثیرگذارترین نهاد شهری، نقش مهمی در زندگی روزمره مردم یک شهر دارد و الزاماً یک شهردار موفق، شهرداری است که بتواند این تأثیر را در روند روزمرگی مردم ایجاد کند. سمت شهردار یک شهر به دلیل اهمیت بالای آن، نیازمند دقت نظر در انتخاب فردی است که قرار است، سکان هدایت  یک شهر را در اختیار گرفته و آینده آن را رقم بزند، تخصص مالی و فرهنگی و تبحر در اداره امور از مباحثی است که در صورت غفلت زیان غیر قابل جبرانی را بر پیکره یک شهر وارد خواهد کرد. شهردار به تعریف لغوی کسی است که شهر را در اختیار دارد در کشورهای توسعه یافته معمولا شهرداران از همه حیث بر سایر قوای سیاسی ارجحیت دارند و مردم شهردار خود را بیشتر از فرماندار یا والی یا نماینده خود میشناسند و بنا بر تعریف دانشنامهای، به نگهبان یا گرداننده شهر، شهردار گفته میشود. اما بر اساس معانی رایج در ایران، شهرداری نهادی عمومی، غیر دولتی، محلی و خودکفا است یعنی مثل دیگر نهادهای دولتی از بودجه دولتی استفاده نمی‌کند و باید دارای درآمد محلی برای اداره خود باشد که این درآمد توسط شورای اسلامی شهر به تصویب رسیده و در قالب عوارضات متعلقه از مردم اخذ می‌شود. لذا اهمیت انتخاب شهردار یک شهر توسط منتخبین شورا بایستی با درنظرگرفتن شاخصهای کلیدی و معیارهای اصولی باشد و اعضای شورای شهر با یک انتخاب صحیح و آگاهانه، آیندهی شهر را رقم میزنند و درصورتیکه این انتخاب براساس چهارچوب مشخص شاخصها نباشد میتواند ضرر و زیان جبران ناپذیری بر شهر وارد کند و شهروندان شهر اولین و آخرین قربانیان این انتخاب ناشایست خواهند بود. بر این اساس ارائه و بکارگیری شاخصهای انتخاب شهردار جهت رسیدن به انتخابی آگاهانه میتواند بسیار حائز اهمیت باشد که علاوه بر آگاهی بخشی عمومی، بعنوان ابزارهای راهبردی موثر برای منتخبین شورای شهر جهت انتخاب شهردار شایسته و لایق خواهد بود. با اینکه تحصیلات مرتبط شهری و مهندسی یکی از معیارهای لازم برای انتخاب یک شهردار همواره مورد توجه بوده است اما نگاه همه جانبه به شهر و رویکردهای اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی، امنیت و سلامت روانی حاکم بر شهر هم نباید نادیده گرفته شود. حال اینکه یک شهردار خوب باید دارای چه ویژگیهایی باشد، موضوعی است که باید با دقت و بر اساس رزومه و عملکرد افراد پیشنهادی با کارشناسان امر و اعضای شورا به دقت مورد بررسی و واکاوی قرار بگیرد. از جمله معیارهای که باید به آنو توجه داشت می توان به موارد ذیل اشاره کرد.

چارچوب و استقلال فکری مشخص

گاهی شهردار برای فرار از تهدیدها، خود را به برای بقا به نهادهای قدرت بالاتر و یا دولت وصل کند که در اینصورت دیگر آن وظیفه پاسخگویی به شوراها را اعمال نخواهد کرد. شهردار باید در عین حالی که شورا باور است در ازای اینکه از طرف شورا به سمت شهردار شدن میرسد نباید خارج از چارچوب قانون و برای رضایت و خرسندی اشخاص و یا افرادی خاص وعده و قول و قرارهایی بدهد لذا استقلال فکری و عملی شهردار باعث عدم مداخله اشخاص یا دست های پشت پرده خواهد شد البته با توجه به انتخاب شهردار توسط شوراها، همواره این تهدید وجود دارد که شهردار مجبور به امتیاز دهی به شوراها باشد و این معضلی است که گریبانگیر بسیاری از شهرداران می باشد.

داشتن تفکر اقتصادی و کارنامه موفق اقتصادی

یک شهردار باید بتواند از مدیریت اقتصادی قوی برخوردار باشد. شهرداری سازمانی است با هزینه‌های بسیار و بودجه محدود. یک شهردار موفق باید بتواند از منابع موجود بیشترین استفاده را بکند و راهکار‌های درآمدزایی را بررسی و به بهترین نحو ممکن از آن‌ها استفاده نماید. لذا در انتخاب شهردار آینده شهر شاخصی که باید بیش از موارد دیگر به آن توجه داشت برنامههای شهردار در جهت تقویت و رشد درآمدهای پایدار در راستای هرچه بهتر کردن عملکرد شهرداری و افزایش رضایتمندی شهروندان است. اشرافیت به ابزارهای مالی نوین و نحوه استفاده از ظرفیت‌های بازارها سرمایه برای تامین منابع مورد نیاز برای اداره شهر معیار طلایی در انتخاب شهردار جدید است که لحاظ این مولفه در بررسی افراد مطرح، کار را برای انتخاب نامزد اصلح در شورا، هموار خواهد کرد. که این روال می‌تواند با تجهیز بودجه شهرداری به ابزارهای مالی متداول در شهرداری‌های جهان از جمله انتشار اوراق قرضه محلی یا صندوق‌های سرمایه‌‌گذاری شهری در بورس، دگرگون شود.

داشتن روابط عمومی و قدرت رایزنی

شهردار بایستی روابط موثری فراتر از شهر و استان داشته باشد تا بتواند امورات شهر را در سطح ملی رایزنی و به سرانجام برساند همیشه شهر ،شهرداری را فراتر از خود میخواهد که بتواند باضریب نفوذ ارتباطی بالاتر کارها را دنبال کند داشتن این شاخصه کلیدی اجرای بسیاری از برنامههای زیرساختی و زیربنایی را تسهیل و روانتر میکند لذا شهردار بایستی چهرهای شاخص و کاریزما و بومی آن شهر باشد همچنین توانایی رایزنی موثر با دولت و دستگاه‌های دولتی در جهت روان‌سازی مسیر اداره شهر را داشته باشد. بنابراین، فردی باید برای شهرداری انتخاب شود که تجربه و توان مدیریت فراتر از ‌شهر را داشته باشد.

جوانگرایی و تحول و خلاقیت در مدیریت شهری

مدیریت جوان باید با انگیزه خدمت به مردم روی کار آید و بعد از انتخاب شدنش در این سمت باید از تمام قابلیت ها و ظرفیتهای مجموعه شهرداری به بهترین نحو ممکن استفاده کند تا بتواند توزیع عادلانهای از خدمات شهری را برای مردم در تمام نقاط شهر داشته باشد. خستگیناپذیری وتوان مدیریت راهبردی ازمشخصههای مدیریت شهری بسیارحائز اهمیت است. مشکلات متعدد و متنوع شهرها، نیاز بیش از پیش به یک شهردار خستگی‌ناپذیر را بیشتر نمایان می‌کند و بی‌شک شهردار باید جدا از تمامی این ویژگی‌ها، دارای روحیه خستگی‌ناپذیری در برابر مشکلات متعدد باشد، البته پازل جوانگرایی درمدیریت شهری بابهرمندی از پیشکسوتان این عرصه بعنوان مشاوران متخصص تکمیل میگردد. مبارزه با فقر و تنظیم سیاست‌های شهری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، مدیریت زیرساخت‌های شهری با هدف کاهش هزینه استهلاک، ‌ ورود به مباحث اقتصاد شهر با تدارک فرصت‌های شغلی، ‌ تقویت گردشگری و اداره بازارهای محلی، دید استراتژیک نسبت به حل مسائل شهر، اعتقاد به کار در اتاق شیشه‌ای و انتشار رسمی همه تصمیمات و قراردادهای شهری، ‌تجربه مدیریتی و کاری در امور زیربنایی کشور یا شهر، امور اجتماعی، شهرسازی و حتی مباحث مالی-اقتصادی» و همچنین داشتن قدرت تامین منابع سالم برای اداره شهر و مدیریت شهر با کمترین هزینه و بیشترین بهره‌وری. در کنار این معیارها و ویژگی ها باید به آسیب مهمی که گاها در برخی شهرداران دیده می شود توجه داشت. از جمله این آسیب ها می توان به نداشتن برنامههای میان مدت و بلند مدت است. شهرداران چون احساس ثبات در عمر مدیریتی خود ندارند وقت خود را ترجیح میدهند صرف کارها و طرحهای کوتاه مدتی کنند تا توان مدیریتی خود را بیشتر به رخ بکشانند و در نتیجه چنین اقداماتی از پرداختن به طرحها و برنامههای بصورت میان مدت و بلند مدت بازمیمانند. اگرچه انتخاب شهردار جدید دهدشت به دلیل محدودیت زمانی یکساله در صورت تغییر شورا توجیهی برای پیاده نکردن اهداف و برنامه های میان مدت و بلندمدت دارد ولی میتوان با تعریف برنامههای مناسب میان مدت و بلندمدت در راستای رسیدن به شهری سالم و زیستپذیر مدیران آینده شهری شهر را وادار به گام نهادن در این مسیر کرد. به امید دهدشتی؛ سالم، زیست پذیر، امن، خلاق و رضایت بخش.