همدلی| این روزها فضای رسانه‌‌ای مربوط به شهر مقدس قم درگیر ماجرایی است که به جدال فقهی میان برخی از روحانیون طراز اول در حوزه فقه وسیاست بدل شده و بیانیه‌هایی شدیداللحن و نزدیک به تکفیر نیز درباره یک طرف ماجرا صادر شده است. یک روحانی نه چندان مشهور در فضای عمومی کشور والبته مشهور در فضای علمی و فقهی شهر قم به نام «آیتالله سیدکمال‌الحیدری» در کانون این جدال فقهی قرار گرفته است. این روحانی که چندی است سخنرانی‌های چالش برانگیزش در فضای مجازی منتشر شده، به موضوعات مورد توجه افکار عمومی پرداخته و سوالاتی را درباره نحوه برخورد حوزه و متولیان دین به این موضوعات مطرح کرده است.

سیدکمال حیدری چه می‌گوید؟

به نوشته برخی رسانه‌ها سیدکمال حیدری از طریق سیمای جمهوری اسلامی به شهرت رسیده است. وی حدود یک دهه در شبکه ایرانی «الکوثر» در دفاع از عقاید شیعیان سخن می‌گفت و وهابی‌ها را به چالش می‌کشید. مدیران شبکه کوثر معتقد بودند که برنامه‌های سیدکمال تأثیرات عمیقی در جهان اسلام گذاشته و موجب گرایش اهل سنت به شیعه شده است. آن‌ها از عمق اثرگذاری این برنامه در عربستان سعودی سخن می‌گفتند. اما ظاهرا برخی از عقاید وی درباره «میراث روایی شیعه» آغاز چالش برخی از روحانیون و مراجع با وی شده است. همچنین سخنان دیگری از این روحانی موضوع را داغ‌تر کرده و واکنش‌ها را تندتر کرده است. یک طلبه دینی با عنوان سرباز روح‌الله رضوی این موضوع را در صفحه‌ اینستاگرام خود توضیح داده است:«آیت‌الله سید کمال حیدری ‌‌گفت‌وگویی با شبکه العراقیه داشت با موضوع دین و سکولاریسم. در قسمت پنجم این برنامه، مجری ‌‌گفت‌وگو را به ‌‌مسئله اختلافات درون‌دینی می‌کشاند و این سوال بنیادین که چرا این اختلافات منجر به تکفیر و ریخته شدن خون می‌گردد. آیت‌الله حیدری هم نگاهش را به ‌‌مسئله تکفیر بیان می‌کند و این‌که تکفیر محصور در اهل سنت نبوده و در میان علمای شیعه هم ‌‌مسئله تکفیر وجود داشته است. بعد هم مستندات سخنان‌شان را مطرح می‌کنند و در ادامه هم می‌گویند که علمای متاخر شیعه قائل به تکفیر باطنی اهل سنت شده‌اند یعنی این‌که اهل سنت در این دنیا و ظاهرا مسلمان هستند اما در باطن و آخرت مسلمان نیستند. ایشان به همین استناد در جایی از ‌‌گفت‌وگو مدعی می‌شوند که همه علمای شیعه قائل به تکفیر اقلا باطنی اهل سنت هستند. ضمنا هم ‌‌مسئله تکفیر را در میان اهل سنت بیان می‌کنند.»

اراکی:حیدری بدعت‌گذاری دروغ‌گوست

واکنش‌ها ابتدا با بیانیه‌ آیت‌الله اراکی علیه آیت‌الله حیدری آغاز شد. دبیرکل سابق مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در بیانیه‌‌ای شدیداللحن حیدری را «بدعت‌گذار دروغ‌گو» خواند که «دردام سازمان‌های اطلاعاتی استکبار جهانی و سه‌گانه‌ طغیانگر وهابی ـ صهیونیستی ـ غربی گرفتار آمده است.» در بخشی از این بیانیه بی‌سابقه آمده است:«جنایتی که این شخص از طریق بدعت‌ها و دروغ‌هایش مرتکب شده، ثابت می‌‎کند که او فاسق و بدعت‌گذار و دجّال بوده و در نتیجه بر تمامی مسلمانان لازم است از او برائت جسته و با او معامله‌ فاسقان بدعت‌گزار نمایند. همکاری، معرفی، تأیید و حمایت از او به هر نحوی حرام بوده، و هر کس به این کار دست بزند، مجرم بوده و مشمول انتقام خداوند متعال است.»

یزدی: سرانجامی جز انحراف و گمراهی ندارد

دو روز پیش نیز بیانیه شدیداللحن«شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» با امضای آیت‌الله شیخ محمد یزدی در این باره منتشر شد.آیت‌الله یزدی نوشت:«مدتی است فردی به نام سیدکمال حیدری که یکی از منتسبان حوزه‌های علمیه است؛ هر از گاهی درباره محکمات اسلام و تشیع سخنانی ناروا مطرح می‌کند.جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از چند سال پیش وی را زیر نظر دارد و در برابر تحلیل‌ها و مطالب نادرست و ناتمام وی طریق تصبّر و تحلّم را در پیش گرفته است. بررسی سوابق نام‌برده نشان می‌دهد وی انضباط و استقامت لازم را در تحصیل نداشته، فراگیری از استادان را به حد کفایت نرسانده است.» شیخ محمد یزدی ادامه داد:«از دیرزمانی که آرای باطل وی رخ نموده، عالمان و متدینانی ناصح با وی گفت و گو کرده و او را نسبت به بطلان آرا و دیدگاه‌های ناتمامش آگاه ساخته‌اند. وی به رغم پذیرش اکثر ملاحظات و تذکرات و تعهد نسبت به تصحیح اشتباهات و جبران خطاها؛ همواره خلاف عهد عمل کرده و روش خود را تصحیح نکرده است.» در ادامه این بیانیه آمده است:«مع‌الاسف چندیست او با برداشت‌های باطل خود، نسبت‌های ناروا به عالمان سلف رضوان‌الله تعالی علیهم را نیز افزوده و آن را به مراجع عظام موجود دامت برکاتهم نیز تعمیم می‌دهد؛ تا آن‌جا که برخی مراجع معظم دامت برکاتهم صریحا به تنزیه فتاوی خود از نسبت‌های ناروای وی پرداختند.» آیت‌الله شیخ محمد یزدی درپایان این بیانیه آورده است:«بر این اساس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم آحاد جامعه اسلامی را از فتنه امثال وی برحذر می‌دارد که هرگز نباید سخنان نادرست ایشان را به پای دین و مذهب روحانیت و عالمان دینی به حساب آورند زیرا راهی را که این شخص پیش گرفته سرانجامی جز انحراف و گمراهی نیست، هر چند مطمئنیم مسلمانان آگاه به ویژه پیروان اهل بیت علیهم السلام، اسلام، تشیع، عالمان و مراجع عظام را منزه از آرا و نسبت‌های بی‌مبنا و ناروای او می‌دانند.» همین موضوع سبب بروز واکنش‌هایی از سوی موافقان و مخالفان حیدری در فضای رسانه‌‌ای شد و برخی نیز این شیوه تهدید و تکفیر را روشی منسوخ دانسته و خواستار پاسخگویی همراه با استدلال به شبهات ایجاد شده از سوی این روحانی جنجالی شدند.

فاضل میبدی: تفتیش عقاید نکنید

حجت‌الاسلام والمسلمین فاضل میبدی در مورد بیانیه‌ اخیر مجمع مدرسین درمورد آیت‌الله حیدری در ‌‌گفت‌وگو با انصاف نیوز گفت:«باید بگویم که بیانیه‌ خوبی نبود؛ سرکوب فکر یادآور داستان تفتیش عقاید در قرون وسطاست؛ من هم شخصا برخی آرای آقای حیدری را قبول ندارم، ولی یک انسان اگر فکر و حرفی را قبول ندارد باید پاسخی فکری و منطقی به آن دهد. این نوع برخوردها به نظر من هیج ثواب نیست و ما در اسلام هم داریم که «اگر می‌خواهی با رقیبت هم مجادله کنی، به نحو احسن مجادله کن». این الفاظی که هیچ بویی از اخلاق و حکمت و نحوه برخورد عقلانی در آنها نیست دور از شأن اسلام است.» وی افزود:«اگر جامعه مدرسین افکار ایشان را قبول نداشت می‌توانست با ایشان وارد مجادله‌ علمی شود. کسانی کمیته علمی تشکیل دهند و بگویند این بخش از حرف‌های ایشان به این دلایل اشتباه است.» میبدی ادامه داد:«جامعه مدرسین حق ندارد بگوید که تو این جور فکر کن یا این جور فکر نکن. نسخه‌پیچی برای فکر و اندیشه در شان هیچ کس، از جمله جامعه مدرسین نیست. بله! جامعه مدرسین می‌تواند کمیته فرهنگی داشته باشد که آن کمیته جوابی منطقی دهد؛ داوری در جامعه فکری با عقل است، نه با زور و تحکم.»

امام صادق(ع) با ملحدین هم بحث می‌کرد

او در مورد تاثیر این قبیل برخوردها و بیانیه‌ها بر اصل رواداری در حوزه‌ قم و فقه شیعی نیز گفت:«در حوزه‌ قم ممکن است برخی موافق یا مخالف باشند؛ اما آن رواداری و تسامح و تساهلی که ما در اسلام سراغ داریم با این مسائل همخوان نیست. به امام صادق (ع) نگاه کنید! کسی مانند «ابن‌ ابی‌العوجاء» هست، ملحد است. در مسیر می‌نشیند و حرف‌هایی الحادی هم می‌زند؛ اما امام صادق هرگز برخورد اینچنینی با او نکرد؛ می‌نشست کنارش و بحث می‌کرد و منطق و دلیل می‌آورد. زمانی که یکی از شاگردان امام صادق با ابن ابی‌العوجاء برخورد اشتباهی کرد، او به آن شاگرد گفت: «تو مگر شاگرد امام صادق نیستی؟» فرد پاسخ داد «چرا» گفت: «برو و از او بیاموز که چگونه با فکر مخالف برخورد کنی». میبدی در پایان گفت:«همین الان در سایت‌های مختلف حرف‌‌های آقای کمال حیدری در حال انتشار است. جامعه‌ امروز ما هم نگاهش به دهان جامعه مدرسین نیست که ببیند چه می‌گویند، برخی از آنها اشتباهات دیگری هم در برخورد با مرحوم آیت‌الله صانعی داشتند که بسیار غلط بود، یا در برخورد با آیت‌الله شریعتمداری که بسیار اشتباه بود، اما نسخه‌پیچی‌های اینچنینی برای جامعه‌ فکر و فرهنگ به نظر من دارویی مسموم کننده است.»