به گزارش افتونیوز به نقل از فارس زنان سرپرست خانوار از اقشار آسیب‌پذیر جامعه هستند که هم باید مورد توجه نهادهای حمایتی هم موسسات خیریه قرار گیرند تا توانمند شوند.اما برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار چه اقداماتی باید صورت گیرد. در سال ۱۳۹۵ آمار زنان سرپرست خانوار ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بود که حدود ۷۰ درصد آنها یعنی یک میلیون و ۸۰ هزار نفر به دلیل فوت شوهر سرپرست خانوار شده‌اند و ۳۵۰ هزار نفر نیز به دلیل از کارافتادگی، زندانی شدن یا ترک خانواده توسط شوهر در این جای گرفتند. ۲۵۰ هزار نفر به دلیل طلاق و جدایی و ۱۳۵ هزار نفر به دلیل عدم ازدواج، خودسرپرست‌ شدند. این تعداد از زنان بر اساس آخرین آمار بدست آمده، یعنی آمار سال ۱۳۹۷ حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفر شده‌اند. در همین خصوص پای صحبت‌های روانشناسان و جامعه‌شناسان کهگیلویه و بویراحمد نشستیم تا مشکلات این قشر از جامعه را بررسی و راهکار رفع معضلات سرپرستان خانوار ارائه شود. نورآفرین غلامپور کارشناس ارشد روانشناسی و سرگروه مشاوران آموزش و پرورش کهگیلویه و بویراحمد به تعریفی از زن سرپرست خانوار پرداخت و گفت: بطور کلی زنان سرپرست خانوار زنانی هستند که بدون حضور منظم یا حمایت یک مرد سرپرستی خانواده را بر عهده دارند و مسئولیت اداره اقتصادی خانواده و تصمیم‌گیری‌های عمده و حیاتی بر عهده آنهاست. وی عنوان کرد: در تعریفی دیگر از سوی سازمان بهزیستی، زنان سرپرست خانوار، زنانی هستند که عهده‌دار تامین معاش مادی و معنوی خود و اعضای خانوار هستند. این روانشناس عنوان کرد: در یک دسته‌بندی کلی زنان سرپرست خانوار به چند گروه عمده تقسیم می‌شوند: گروه اول خانوارهایی هستند که در آن مرد به طور دائمی حضور ندارد و زنان به دلیل فوت همسر یا طلاق بیوه شده‌اند یا دخترانی که ازدواج نکرده و تنها زندگی می‌کنند و سرپرستی خانواده را عهده دار می‌شوند. سرگروه مشاوران آموزش و پرورش کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: گروه دوم خانوارهایی هستند که مرد به طور موقت و به دلیل مهاجرت، مفقودالاثر بودن، متواری یا زندان و مواردی از این قبیل زنان مجبورند به تهیه معاش زندگی خود و احیانا فرزندانشان هستند و گروه سوم نیز خانوارهایی هستند که مرد در آنها حضور دارد اما به دلیل بیکاری، از کار افتادگی، اعتیاد و سرباز بودن نقشی در امرار معاش ندارد و زنان عملا مسئولیت زندگی خود و احیانا فرزندانشان را عهده‌دار هستند. استرس، افسردگی و زودرنجی در میان زنان سرپرست خانوار غلامپور به چالش‌ها و مشکلات پیش‌روی زنان سرپرست خانوار اشاره کرد و یادآور شد: مشکلاتی که زنان سرپرست‌ خانوار با آن مواجه هستند را می‌توان در ۴ دسته اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی -آموزشی و روحی و روانی قرار داد. وی ادامه داد: در رابطه با مسائل اقتصادی می‌توان به دوگانگی نقش زنان اشاره کرد؛ به این معنا که این دسته از زنان علاوه بر کسب درآمد جهت اداره امور زندگی، کارهای خانه، مراقبت و نگهداری از فرزندان، مدیریت و بهبود شرایط را نیز بر عهده دارند. در واقع، آنها علاوه بر نقش‌هایی که بالا عنوان شد نقش اقتصادی را نیز برعهده می‌گیرند. غلامپور ادامه داد: در زمینه مشکلات اجتماعی می‌توان به وجود مراکز متعدد تصمیم‌گیری در مورد این قشر اشاره کرد. از این نظر که سیاست‌های یکسانی به کار گرفته نمی‌شود و خدمات رسانی به این افراد یکسان نیست. حتی در بعضی موارد دوباره کاری صورت می‌گیرد و یا خانوارهای نیازمند واقعی تحت پوشش هیچ نهادی قرار نمی‌گیرند. کارشناس ارشد روانشناسی بیان کرد: بطور کلی حمایت‌های اجتماعی منسجم و قوانین کارآمد در این زمینه ضعیف عمل کرده‌اند. عدم وجود سیاست‌ها و برنامه‌های کارآمد و مواجه شدن زنان با مشکلات اقتصادی بسیار، سبب شده زنان سرپرست خانوار دچار نوعی انزوای اجتماعی شده و در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار گیرند. سرگروه مشاوران آموزش و پرورش کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: همچنین بیشتر زنان سرپرست خانواده از نظر جایگاه فرهنگی و سطح تحصیلات در موقعیتی نیستند که بتوانند در جهان امروز با همه مسائل و معضلات اجتماعی، مسئولیت تربیت و پرورش روحی و معنوی فرزندانشان را به طور مطلوب عهده‌دار شوند. آنها به دلیل نقش‌های متعدد نسبت به زنان همطراز خود، امکان تحصیلات کمتری دارند و نسبت باسوادی آنها پایین است. این امر خود مشکلات دیگری بوجود می‌آورد، از جمله اینکه این دسته از زنان به دلیل نیاز مالی به دنبال شغل هستند اما با توجه به پایین بودن سطح تحصیلات شغل مناسبی به دست نمی‌آورند. وی تصریح کرد: از طرف دیگر این زنان به دلیل مشغله‌ی بسیار، تسلط کافی جهت رسیدگی به وضعیت تحصیلی فرزندان خود را ندارند و حتی به دلیل بالا بودن هزینه تحصیل، فرزندان آنها قادر به ادامه تحصیل نیستند و بیشتر به دلیل وضعیت اقتصادی خانواده خواهان اشتغال از سنین کودکی هستند که این امر نیز خود بر پدیده کودک کار دامن می‌زند. غلامپور اضافه کرد: از طرف دیگر کاهش یا قطع رابطه زنان سرپرست خانوار از اقوام و خویشاوندان بخصوص در مورد زنان بیوه و مطلقه موجب تنهایی آنها شده‌است. جامعه‌شناسان بعد از مشکلات اقتصادی، مهمترین مشکل را بهداشت روانی زنان سرپرست خانوار می‌دانند که دچار نوعی خلا عاطفی هستند و از نشانه‌های آن استرس، افسردگی و زود رنجی است. زنان سرپرست خانوار تحت آموزش‌های رایگان قرار گیرند اما عزیزی جامعه شناس از شهرستان دنا در همین خصوص گفت: زنان سرپرست خانوار اغلب زنان جوانی هستند که تحت پوشش نهادهایی مثل کمیته امداد و بهزیستی هستند.این نهادها از نظر مالی تا حدودی آنها را از طریق پرداخت مستمری و وام خود اشتغالی مورد حمایت قرار می‌دهند اما باتوجه به شرایط و بحران اقتصادی جامعه، این اقدامات کفاف زندگی را نمی‌دهد، معتقدیم باید جایگاهی باشد که این افراد بتوانند توانایی‌های خود را بروز داده تا محتاج کسی نباشد. وی عنوان کرد: کلاس‌های آموزشی در زمینه‌های مختلف از جمله خیاطی، گلدوزی و شیرینی پزی به صورت رایگان در اختیار این قشر از جامعه قرار گرفته، سپس بازاریابی صورت گیرد. دولت‌ها به فکر مسکن و اشتغال زنان باشند در ادامه فاطمه رضایی کارشناس ارشد روانشناسی و مدرس دانشگاه با بیان اینکه در جلسات مختلف از ما راهکار می‌خواهند اما آنها را عملی نمی‌کنند، گفت: دولت باید برای زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست جامعه برنامه داشته باشد، مستمری ماهی ۲۰۰ و ۳۰۰ هزار تومان دردی از هیچ زنی دریافت نمی‌کند. وی تصریح کرد: اولین مشکل زنان سرپرست خانوار مسکن است دولت‌ها باید تامین مسکن زنان سرپرست خانوار را سرلوحه قرار دهند، سپس با اعطای وام‌های خوداشتغالی به فکر اشتغال آنان باشند چرا که ۹۰ درصد زنان سرپرست خانوار در سن کار هستند. نیکنام یکی از زنان سرپرست خانوار در همین خصوص گفت: همسرم به دلیل مشکلات به زندان افتاد، خودم و فرزندانم در شرایط سختی بودیم تا اینکه با موسسه خیریه مهراندیشان حسینی آشنا شدم و چون سابقه ۱۵ سال کار خیاطی داشتم با کمک عزیزان این موسسه(خانم دکتر مختاری) هم شغلی به دست آوردم هم ۳ زن سرپرست دیگر را صاحب شغل کردم. حالا در فضای مجازی فروشگاه بزرگی برای فروش کارهای این زنان تشکیل شده است. وی امیدوار است روزی فقر در بین زنان سرپرست خانوار ریشه‌کن شود. زنان استان توانمند و کاربلد هستند اما متاسفانه.... دکتر سیده راضیه مختاری یوسف آباد مدرس دانشگاه و مسئول خیریه مهراندیشان حسینی در همین خصوص با اشاره به برگزاری کلاس‌های خیاطی به شکل مجازی گفت: در ایام کرونا با همکاری خانم نیکنام که خود از زنان سرپرست خانوار بود ۳ زن سرپرست خانوار مباحث خیاطی را فرا گرفتند و با خرید چرخ توسط خیریه مهراندیشان برای آنها شغل ایجاد و با مشارکت رسانه برای آنها کارگاه برپا می‌کنیم. وی عنوان کرد: زنان استان افراد کاربلدی هستند اما با چند خانواده که صحبت کردم زنان می‌گفتند شوهرمان مریض است و ما کاری بلد نیستیم انجام دهیم به آنها می‌گفتم نان پختن و سبزی پاک کردن، مرغداری و نگهداری گوسفند را که می‌دانید!؟ اما متاسفانه می‌گویند حرفه‌ای نمی‌دانیم و منتظر یک بسته معیشتی و حمایتی هستند. وی عنوان کرد: توانمند کردن زنان سرپرست خانوار از طریق برگزاری کارگاه به منظور ایجاد اشتغال در دستور کار خیرین این موسسه است. مشکلات همچنان روی زمین مانده است مریم خالدی کارشناس ارشد روانشناسی و مدیر مرکز توانبخشی یاسوج گفت: در میان خانواده‌های نیازمند ضعف ایمان، ضعف روابط بین اعضای خانواده، مشکلات شدید مالی، عدم هماهنگی بین والدین و عدم صداقت کاملا مشخص و مشهود است. وی با بیان اینکه متاسفانه با توجه به مشکلات اقتصادی شاهد افزایش تعداد افراد نیازمند هستیم، گفت: بدسرپرستی و بی‌سرپرستی زنان ریشه در ازدواج نادرست و زودهنگام، بدون برنامه و علاقه دارد بعد هم بچه‌دار می‌شوند و با گذشت زمان بیکاری، فوت و یا اعتیاد پدر باعث می‌شود بار زندگی را به دوش مادر بیفتد. خالدی با بیان اینکه حل مشکلات زنان بد سرپرست و زنان سرپرست خانوار توسط موسسات به تنهایی لاینحل است، گفت: خودشناسی نخستین موضوعی است که ارگان‌هایی مانند آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، تبلیغات اسلامی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، صدا و سیما و خیریه‌ها قبل از ازدواج جوانان باید در دستور کار قرار دهند اما متاسفانه مشکلات روی زمین مانده و دلسوزی نیست. وی بیان کرد: می‌توانیم در کنار بسته‌های معیشتی کارگاه‌های آموزشی برای توانمندسازی برگزار و زمینه اشتغال آنان را فراهم کنیم. امکانات بیشتری در اختیار آنها قرار دهیم که می‌طلبد خیرین و ارگان‌های حمایتی کمک بیشتری کنند چرا که مشکلات این چنین خانوارهایی باید ریشه‌ای حل شود و به جای ماهی، ماهیگیری به آنها بیاموزیم. به جای ماهی دادن، ماهیگیری بیاموزیم در بخش پایانی هم راضیه امیری کارشناس ارشد جامعه شناسی و پژوهشگر با بیان اینکه صرف کمک مالی نقدی و غیر نقدی مشکلات زنان سرپرست خانوار را به صورت ریشه‌ای حل نخواهد کرد؛ بلکه در نوع خود می‌تواند آسیب‌زا باشد، گفت: عزت نفس فردی و جمعی یکی از عوامل مهم تعالی در سطح خُرد و کلان در هر جامعه‌ای می‌باشد؛ به همین نسبت، ضعف عزت نفس آسیب‌های فردی و اجتماعی فراوانی با خود به همراه دارد. متاسفانه رویه گدا پروری رویه مرسوم در اکثر نهادهای خیریه دولتی و غیر دولتی در کشور بوده و هست. وی عنوان کرد: با وجود اینکه در خیلی از این نهادها گردش مالی بالایی وجود دارد اما تاکنون چندان شاهد حل ریشه‌ای مسئله خاصی از سوی آنها نبوده‌ایم. حتی تسهیلات اشتغال‌زایی هم که از سوی نهادهای گوناگون ارائه شده در سطح وسیعی، بیشتر از اینکه کارکرد داشته باشد دچار کژ کارکردی بوده است. این جامعه‌شناس ادامه داد: برای ارائه خدمت با دوام و ریشه‌ای به قشر نیازمند و به طور مشخص زنان سرپرست خانوار، باید اقدامات علمی و واقع بینانه انجام داد. وی تصریح کرد: باید روی بعد فرهنگی وقت بگذاریم و به طُرق مختلف سعی در ارتقا دادن سطح آگاهی زنان و خانواده‌ها داشته باشیم. مسائل فرهنگی تأثیر بسیار عمیقی بر وضعیت زنان دارد. مثلاً زن بد سرپرست باید در تعداد فرزندان تجدید نظر کند و به دست خویش به مشکلات خود دامن نزند. یا اینکه ازدواج‌ها باید آگاهانه تر صورت گیرند. امیری بیان کرد: از سوی دیگر، باید جای "ماهی دادن ماهی‌گیری یاد بدهیم" برای تحقق این امر می‌بایست با سازمان‌هایی مثل فنی و حرفه‌ای رایزنی شود تا برای این زنان دوره‌های مهارتی ثابت و سیار رایگان برگزار نماید و بنیاد مستضعفان، کمیته امداد، خیریه‌ها و به طور کلی نهادها و ارگانهای مربوطه نیز تا راه‌اندازی و کسب درآمد در کنار و حامی آنها باشند. یا اینکه کارگاه‌های تولیدی کوچک زود بازده و یا مشاغل خانگی برایشان راه‌اندازی شود. وی عنوان کرد: شایان ذکر است که از منظر جامعه‌شناسی پدیده‌های اجتماعی تک علتی نیستد و طبق این قاعده، تمام آسیب هایی که متوجه زنان سرپرست خانوار است را نیز نمی‌توان و نباید صرفا ناشی از سرپرست خانوار بودنشان دانست؛ کما اینکه در خیلی از موارد یک رابطه دیالکتیکی بین سایر متغیرهای زمینه‌ای و وضعیت کنونی این زنان وجود دارد. پس باید از سطحی نگری بپرهیزیم و نگاه عمیق‌تر و ریز بینانه‌تری در برخورد با این مسائل داشته باشیم. نگاهی که متاسفانه در جامعه ما مرسوم است. ( منبع : فارس/ نسیم رواند)