نامزدهای اصلاح‌طلبِ ششمین دوره انتخابات شوراهای شهر رد صلاحیت شدند؛ طوری‌که از اعضای فعلی شورای شهر پایتخت فقط دو نفر توانستند از هیات اجرایی و نظارت بر انتخابات شورا که وظیفه بررسی صلاحیت‌ها را به‌عهده دارد مهر تایید برای حضور در انتخابات ۲۸خردادماه را دریافت کنند، همچنین از سایر شهرستان‌ها هم خبرهای مشابهی به‌گوش می‌رسد، مسئله‌ای که سبب شده بسیاری از چهره‌های سیاسی ‌اصلاح‌طلب به آن واکنش نشان دهند.

درحالی‌که حدس و گمان‌های زیادی درباره رد صلاحیت گسترده ‌اصلاح‌طلبان برای انتخابات شورای شهر ششم شنیده می‌شد؛ هفته گذشته و تقریباً همزمان با روز شوراها این پیش‌بینی‌ها محقق شد طوری‌که از میان اعضای ۲۱نفره شورای شهر پایتخت که ۱۲نفر از آن‌ها برای انتخابات آتی ثبت نام کرده بودند تنها دو نفرشان موفق شدند از هیات نظارت بر تایید صلاحیت‌ها مهر تایید حضور در انتخابات خردادماه را دریافت کنند. در سایر شهرها هم خبرهایی مشابهی به گوش می‌رسد مثلاً در اصفهان تمامی اعضای شورای این شهر رد صلاحیت شده‌اند. براساس قانون، مرجع رسیدگی به تایید صلاحیت‌ها در انتخابات شورا بر عهده مجلس شورای اسلامی است. ماده۷۳ قانون انتخابات شورای اسلامی کشوری بیان می‌کند: به منظور نظارت بر امر انتخابات شوراها، هیأت مرکزی نظارت بر امر انتخابات شورا‌های اسلامی کشوری متشکل از سه نفر از اعضای کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی و دو نفر از اعضای کمیسیون اصل ۹۰، به انتخاب مجلس شورای اسلامی تشکیل میشود. طبق ماده ۷۴ این قانون به منظور نظارت بر امر انتخابات شورا‌های اسلامی کشوری در هر استان هیأت عالی نظارت استان مرکب از ۳نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی آن استان به تعیین هیأت مرکزی نظارت تشکیل میشود. براساس ماده ۴۸ قانون مزبور نظر هیأت‌های اجرایی بخش و شهرستان مبنی بر تأیید صلاحیت داوطلبان قطعی است، اما رد صلاحیت آنان باید به تأیید هیأت‌های نظارت معتبر برسد. باتوجه به‌همین مسئله بودکه بعد از اعلام رد صلاحیت‌ها جواد امام، مدیرعامل بنیاد باران و عضو نهاد اجماع‌ساز ‌اصلاح‌طلبان در حساب توئیتری خودش با هشتک استصواب نوشت: «تفاوت نگاه نمایندگان ‌اصلاح‌طلب با نمایندگان انقلابی! در دوره گذشته هیأت نظارت مجلس هیچ نامزدی به‌دلیل تفکر سیاسی رد صلاحیت نشد و انتخاب به مردم سپرده شد، در این دوره مجلس انقلابی با تیغ استصوابی رقبای سیاسی را رد صلاحیت و انتخابات را بی‌معنا کردند.»

براساس قانون هیأت اجرایی وظیفه بررسی اولیه صلاحیت‌های کاندیداهای شورای شهر را دارد که برای انجام این کار از مراجع چهارگانه قوه قضائیه، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی و سازمان ثبت احوال استعلام گرفته و مطابق جواب استعلام دریافتی تصمیم به رد یا تأیید صلاحیت یک فرد می‌گیرند. اما محمود میرلوحی عضو فعلی شورای شهر تهران معتقد است در بررسی تایید صلاحیت‌های این دور یک مرکز پنجمی وجود داشته است. او به پایگاه خبری صبح‌ما متعلق به مجمع ایثارگران گفته که «صلاحیت‌ اعضای شورا در ‌هیأت‌های اجرایی تایید شدند، استعلام‌های چهارگانه که مسئله تایید صلاحیت برای شورا را دنبال می‌کند هیچ مشکلی نداشت، آن‌چه هست یک مرکز پنجمی وجود دارد که این تصمیمات را دارد می‌گیرد، آن مرکز پنجم اراده خودش را در انتخابات دارد حاکم می‌کند. مدتی هست که در مجلس به‌دنبال این هستند که استعلام‌های چهارگانه برای شورا را تبدیل به پنجگانه کنند، این مسئله هنوز قانونی نشده، اما گویی امسال آن را اعمال کردند و نیروهای امنیتی وارد مسئله تایید صلاحیت‌ها شدند. به‌نظرم این روش در تایید صلاحیت‌ها می‌خواهد دائمی شود، مثل همان تبصره سه ماده سه قانون انتخابات که یک کلمه استصوابی آوردند و الان دو دهه هست که انتخابات آزاد کشور را تحت شعاع قرار دادند، این مسئله را می‌خواهند درباره شورای شهر هم نهایی کنند.» اما واکنش‌ها به این‌جا ختم نشد و سیدحسن خمینی نیز در اعتراض به این مسئله در سخنرانی خود عنوان کرد: «انتخاباتِ «شامل» یعنی باید همه در آن نماینده داشته باشند. شرط اول آن این است که بساط تنگ نظری و حذف برداشته شود. گزارش‌هایی که درباره انتخابات شوراها می‌رسد این قدر بد است که انسان واقعا شرم می‌کند. نیروهای کشور را بر دو تقسیم کردن باعث ترفیع چاپلوسان و متملقانی می‌شود که اتفاقا به‌سخنانی که می‌گویند هم باور ندارند.» از طرفی محمدرضا عارف، نماینده مردم تهران در مجلس دهم شورای اسلامی که حرف و حدیث‌هایی از حضورش در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ شنیده می‌شود، در واکنش اینستاگرامی خود گفت:«متاسفانه برخی دخالت‌های نابه‌جا و جناحی، مانع وصول شوراها به توسعه مناطق مختلف شده است. اخبار واصله حاکی از رد صلاحیت گسترده داوطلبان اصلاح‌طلب شوراهای شهر و روستا در سراسر کشور است. حوزه مدیریت شهری باید از وجود افراد متخصص و آشنا به حوزه شهری بهره‌مند شده و انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا فرصتی است برای حضور این افراد.

‌این‌که بعضا با نگاه سیاسی و جریانی به افراد صاحب صلاحیت اجازه حضور در انتخابات داده نشود، ظلم در حق شهروندان،‌ بی‌توجهی به حق شهروندی نامزدهای انتخاباتی و در یک کلمه مانع‌آفرینی در مسیر توزیع قدرت و توسعه کشور است.» معصومه ابتکار هم در جایگاه معاونت رئیس جمهور در امور زنان در حساب توئیتری خودش با هشتک «روز شوراها» و «انحصار اقلیت» نوشت: «حذف شخصیت‌ها و سلیقه‌هایی که بارها و بارها رای اکثریت را کسب کردند، به نفع کدام جناح، کدام تفکر و کدام امنیت و انسجام ملی است؟» واکنش‌ها به این مسئله درحالی ادامه داشت که پیروز حناچی شهردار تهران روز گذشته در گفت‌وگویی با ایسنا ضمن اشاره به اهمیت شوراها درخصوص رد صلاحیت‌ها گفت: «وقتی تعداد زیادی از افرادی که‌ می‌توانند کاندید شوند و حضور آنها‌ می‌تواند، ایجاد رقابت و شور کند؛ رد صلاحیت‌ می‌شوند، طبیعتا تعدادی از افرادی‌ می‌مانند که ممکن است با رای حداقلی وارد شورا شوند که بهترین‌ها و مطمئن‌ترین‌ها برای اداره شهر نباشد.

امیدوارم چنین اتفاقی رخ ندهد، چراکه اگر مردم پای صندوق‌های رای نباشند ممکن است اتفاق سال‌های قبل تکرار شود و برخی از افراد با رای کم وارد شورا شوند که اگر رقابت پرشور بود اساسا خواب شورای شهر را نیز نمی‌دیدند.» با این وجود علیرضا احمدی رئیس شورای عالی استان‌ها روز گذشته در گفت‌وگو با برنا تاکید کرده: «صددرصد تخلفاتی وجود دارد که این اعضا رد صلاحیت شدند وگرنه در غیراین صورت این اتفاق رخ نمی‌داد.» این درحالی‌ست که محمدجواد حق‌شناس عضو فعلی شورای شهر تهران در پاسخ به احمدی به خبرگزاری برنا گفت: «کسی که در جایگاه شورای عالی استان‌ها نشسته است وظیفه حفاظت و صیانت از شوراها را دارد، بنابراین آقای احمدی باید روشن کنند دلیل ادعایشان چیست؟ از آقای احمدی که در جایگاه نمایندگی شورای استان‌ها هستند، انتظار نمی‌رود این‌گونه سخن بگویند؛ علی‌القاعده باید تحقیق و پرس‌وجو کنند تا به دلیل و مدرک سخن بگویند. بنابراین از ایشان دعوت می‌کنم اگر در رابطه با رد صلاحیت ده نفر از اعضای شورای فعلی شهر تهران توضیحی دارند، بیایند و بیان کنند، درغیراین صورت از بیان چنین سخنی عذرخواهی کنند، چرا که ما به راحتی از این مسئله گذر نمی‌کنیم.»

رد صلاحیت اعضای ‌اصلاح‌طلب شوراها درحالی اتفاق افتاد که حالا برخی معتقدند این اقدام مقدمه‌ای بر انتخابات ریاست جمهوری است، در این باره میرلوحی روز گذشته در گفت‌وگوی خود با صبح ما عنوان کرد:«شاهد هستیم کسانی که برای مشارکت حداکثری می‌توانند موثر باشند روزه سکوت گرفته‌اند، احتمالاً علاقه دارند با دست فرمان رد صلاحیت‌های سال ۹۸ مسیر را ادامه دهند، یعنی با وجود ‌این‌که نتیجه چنین رفتارهایی را می‌بینند و می‌دانند مردم با این روش پای صندوق نمی‌آیند ولی گویی اراده‌شان این‌گونه است. به نظر می‌رسد آن‌ها می‌خواهند این پیام را به مردم ارسال کنند که برای انتخابات در منازل خود بنشینید و خیالتان راحت باشد که ما بقیه بخش‌ها را با همین شیوه تصرف می‌کنیم‌ اما ‌این‌که جامعه چه برداشتی دارد باید منتظر باشیم و ببینیم که چه میشود. امروز دامنه نظارت استصوابی به‌جایی رسیده که به‌جای «میزان رای ملت است» می‌گوید «میزان رای ما است» طوری‌که هرکسی از دید آقایان غیرخودی تلقی شود دیگر رای مردم اهمیت ندارد. اراده‌ای که برای انتخابات مجلس یازدهم همین‌گونه عمل کرد و حالا باید ببینیم برای ریاست جمهوری همین روش را ادامه می‌دهد یاکه خیر.»/همدلی