اَفتونیوز _ مناقشه بر سر سد تنگ سرخ که کلنگش را یک دهه پیش بر زمین زدند و حالا قرار بر تکمیل آن است، مناقشه‌ای بی‌پایان است. وزیر وقت نیرو 23 آذرماه سال 1390 این پروژه را کلنگ‌زنی کرد و قرار بر این شد که آب سد تنگ سرخ برای مصارف صنعتی، شرب و کشاورزی استان کهگیلویه‌وبویراحمد و آب شرب شیراز تخصیص داده شود. با طرح مشکلات فنی، اجتماعی و محیط زیستی، طرحی که در طول 10 سال فقط 35 درصد پیش رفته بود، متوقف شد و حالا بار دیگر این طرح بر زبان افتاده. مدیرعامل آب منطقه‌ای یاسوج گفته اجرای سد تنگ سرخ از سوی سازمان حفاظت محیط‌ زیست بلامانع است و تلاش‌ها حاکی از آبگیری این سد در سال ۱۴۰۱ است اما با این سد هنوز جدی است. کارشناسان و فعالان محیط زیست در تازه‌ترین واکنش به پیشروی این سد، در نشستی ارزیابی محیط زیستی سد تنگ‌سرخ را غیردقیق دانستند، از آمارهای ضدونقیض درباره اهداف سد انتقاد کردند، و نسبت به خشکیدن رودخانه بشار هشدار دادند. در نشست «تنگنای تنگ‌سرخ» که مرکز فعالیت‌های محیط زیستی دانشجویان ایران در روزهای گذشته برای بررسی اثرات محیط زیستی سد تنگ‌سرخ برگزار کرد. امید سجادیان، دبیر شبکه تشکل‌های محیط زیستی و منابع طبیعی استان کهگیلویه‌وبویراحمد، مسعود امیرزاده، عضو کارگروه آب و انرژی شورای تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی نهادهای مدنی، محمدتقی دستورانی، استاد تمام گروه مهندسی طبیعت دانشگاه فردوسی مشهد و رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست نظرات خود را درباره این سد بیان کردند. طرح آمارهای ضدونقیض در ابتدای این نشست امید سجادیان، تسهیلگر و فعال محیط زیست به مسئله آمارهای ضدونقیض درباره این سد اشاره کرد و گفت: «طی سال‌ها آمار و ارقام متفاوتی از ۲۱۵ میلیون مترمکعب تا ۱۸۵ میلیون مترمکعب مطرح شد و حتی در آمارهای رسمی ۱۲۵ میلیون مترمکعب اعلام شده است. این در حالی است که وقتی صحبت از آب است، هر میلیون مترمکعب آن بسیار ارزش دارد اما این سد در ابتدای شروع خود آمار ضد و نقیضی داشت.» او ادامه داد: «دغدغه اصلی ما الان این است که اطلاعات درستی ارائه نشده است. اهداف مختلفی برای ساخت سد در نظر گرفته شده که یکی از آنها تامین آب شرب است اما باید ببینیم آیا واقعا برای تامین آب شرب به این سد نیاز داریم یا خیر.» دبیر شبکه تشکل‌های محیط زیستی و منابع طبیعی استان کهگیلویه‌وبویراحمد هدف تامین آب شرب را بهانه دانست و گفت که «مافیای آب در استان کهگیلویه‌وبویراحمد و استان فارس به دنبال ساخت این سد برای اهداف خودشان هستند». سجادیان در ادامه به اثرگذاری این سد بر زندگی مردم بالادست اینطور اشاره کرد: «هرجا که سدسازی برای توسعه اراضی کشاورزی وارد شده، اراضی ملی نیز تبدیل به اراضی کشاورزی شده‌اند. با توسعه کشاورزی به این طریق، هکتارهای زیادی از زمین­‌های دیم و جنگلی تبدیل به کشاورزی آبیاری می‌شوند.» این فعال محیط زیست سپس به موقعیت ایران و قرارگیریش در کمربند خشک و نیمه‌خشک و همچنین تجربه تغییرات اقلیمی اشاره کرد و گفت: «هنگامی که با تنش‌های آبی روبه‌رو می‌شویم باید تغییر الگوی مصرف و مدیریت منابع آب داشته باشیم. باید به دنبال تغییر الگوی زندگی و الگوی کشت داشته باشیم و نمی‌شود به روش‌های قبلی مدیریت آب به دنبال تولید محصولات آب‌بر و ایجاد صنایع با مصرف بالای آب باشیم و در نهایت به سراغ انتقال آب برویم.» او با بیان این موارد نداشتن ارزیابی محیط زیستی سد تنگ‌سرخ را مهم دانست و گفت که «بعد از فشارهای بسیار مجوز محیط زیستی برای سد صادر شد». به گفته سجادیان از ۱۵۶ میلیون مترمکعب فقط ۲۰ میلیون مترمکعب آن به تامین آب شرب اختصاص داده شده که حتی مشخص نیست که این میزان نیاز استان باشد یا خیر. او به آمارهای اعلام شده از سوی مسئولان آبفای استان اشاره کرد و افزود: «50 درصد آب شرب یاسوج هدررفت دارد که خود باعث کمبود آب می­شود. طی ۳۰ سال شبکه فرسوده شده و هیچ گونه اقدامی صورت نگرفته است. طبق آماری که مسئولان آبفا استان اعلام کرده‌اند برای اصلاح شبکه ۶۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده ولی در سال گذشته فقط یک میلیارد تومان برای اصلاح شبکه اختصاص داده شده است. صحبتی که با مدافعان سد داریم این است که اگر هدف تامین منابع آب شرب دارید، می‌توان با هزینه ۶۰ میلیارد تومانی به اصلاح شبکه پرداخت و از ۵۰ درصد هدر رفت جلوگیری کرد.»بر اساس توضیح این فعال محیط زیست با این انتقال آب بین حوضه‌ای یکی از سرچشمه‌‌های کارون به دلیل توسعه کشاورزی در استان فارس و کهگیلویه‌وبویراحمد اختصاص داده خواهد شد. او حرف‌هایش را با این جمله به پایان برد: «در استانی که هدررفت آب زیاد است، انتقال آب بین حوضه‌ای توجیه‌پذیر و اقتصادی نیست.» کارنامه وزارت نیرو بررسی اقدامات وزارت نیرو بخش دیگری از این نشست آنلاین بود. در این بخش مسعود امیرزاده، عضو کارگروه آب و انرژی شورای تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی نهادهای مدنی با اشاره به اینکه مدیریت نادرست آب در کشور ما با نبود شفافیت همراه است، گفت: «حدود ۷۰ سال است که وزارت نیرو مدیریت دولتی منابع آب را در دست دارد بدون آنکه نگاهی به کارنامه مدیریتی خود داشته و نتایج مدیریت دولتی خود را بررسی کند. رودخانه و تالاب‌های خشک‌شده، چشمه‌های از دست رفته و دشت‌هایی که دچار فرونشست شده‌اند. وزارت نیرو پس از گذشت این مدت همچنان روش­‌های خود را تکرار می‌کند. در خشکسالی‌های سال ۹۳ و ۹۴ عقب‌نشینی‌هایی در مدیریت وزارت نیرو دیده شد اما در دور دوم دولت آقای روحانی و دور جدید دولت آقای رئیسی گفته‌ها عوض شد و بسیاری از طرح‌های مخرب مجددا مطرح شدند. یکی از این طرح‌ها سد تنگ سرخ بود که به عنوان یک طرح نیمه تمام که باید تکمیل شود، مطرح شد.»این فعال محیط زیست ادامه داد: «امروزه سدها و بحران آب ما مسائل اجتماعی روز هستند و نمی‌توان بدون اطلاع مردم برای آنها تصمیم گرفت. نبود شفافیت و صداقت وزارت نیرو باعث افت شدید سرمایه اجتماعی آن شده و نسبت به آمارها و ارقامی که اعلام می‌کنند بی‌اعتمادی وجود دارد.»امیرزاده اضافه کرد: «درباره موضوع آب شرب با برساختگی مواجه هستیم یعنی حکمرانی یا مدیریت غلط. موضوعاتی مانند نبود آب شرب کافی و نیاز به انتقال آب برای تامین آن برساخت می‌شود، در واقع این موارد موضوعاتی هستند که به‌طور ساختگی ایجاد و به جامعه القا می‌­شود.»این فعال محیط زیست به این موضوع اشاره کرد که با ساخته شدن سد تنگ سرخ، بخشی از جنگل‌های بلوط در همسایگی رودخانه بشار به دلیل غرق شدن در مخزن سد و بخش دیگر با رعایت نشدن حقابه از بین خواهد رفت. عضو کارگروه آب و انرژی شورای تشکل‌های محیط زیست در آخر ارزیابی‌های دقیق و بی‌طرفانه در طرح‌ها را بسیار مهم دانست و افزود: «عوارض منفی این سد به قدری است که حتی ارزیابی‌های فرمالیته هم برای آن صورت نگرفته است.» سدسازی سیاه یا سفید نیست محمدتقی دستورانی، استاد تمام گروه مهندسی طبیعت دانشگاه فردوسی مشهد و رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست در ادامه این نشست رودخانه را یک شریان حیاتی طبیعی و یک لندسکیپ ویژه دانست که باید نگاه ویژه‌ای به آن داشت. او گفت: «این لندسکیپ طی سالیان طولانی،‌ کنش و واکنش‌های بسیار توسعه پیدا کرده و به تعادل نسبی امروز رسیده است. در برخورد با رودخانه هیچ نوع تحمیلی به آن نباید داشته باشیم و تعادل آن را برهم زنیم.» دستورانی اضافه کرد: «سد به عنوان مانعی که در مقابل جریان آب قرار داده می‌شود، مزایا و معایبی دارد. نگاه به سدسازی نمی‌تواند سیاه و سفید باشد و بگوییم باید ساخته شود یا نباید. هنگامی ساخت سد توجیه دارد که تمام مزایا و معایب آن در یک دوره طولانی مدت در آینده و به صورت بسیار شفاف مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس باید نگاهی خاکستری و مبتنی بر منطق فازی به سدسازی داشته باشیم.»رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست انتقال بین حوضه‌ای آب را مسئله‌ای بسیار پیچیده و مهم خواند که باید به درستی و دقیق بررسی شود. او افزود: «هر منطقه‌ای به لحاظ اکولوژیکی باید بررسی شود و با توجه به منابعی که دارد توسعه پیدا کند. انتقال آب باید از جایی صورت گیرد که خود دارای نیاز آبی و مشکل نباشد حتی اگر احتمال بروز مشکل در آینده هم وجود داشته باشد انتقال آب نباید صورت بگیرد زیرا مشکلی را حل نمی‌کند و فقط در کوتاه مدت باعث سرمایه‌گذاری‌­هایی می‌شود که در آینده از بین خواهد رفت.» 90 درصد آب کشور صرف کشاورزی می‌شود دستورانی همچنین از وزارت نیرو انتقاد کرد که همواره به دنبال افزایش عرضه است، بدون آنکه روی تقاضا مدیریت کند یا الگوی کشت را تغییر دهد و اضافه کرد: «بیان شده ۳۳ الی ۳۵ میلیون مترمکعب آب به محیط زیست اختصاص داده شده اما در نهایت هیچ چیزی سهم محیط زیست نمی‌شود. برای شرب و صنعت و کشاورزی برنامه‌ریزی می‌شود اما روی بهره‌وری کار نمی‌شود. با افزایش جمعیت تقاضای مردم برای آب بیشتر می‌شود و در نهایت آبی که به محیط زیست اختصاص داده شده به مردم اختصاص داده می‌شود.»او در پایان سخنانش نسبت به خشکیدن رودخانه بشار هشدار داد و گفت از دیگر ابهامات این طرح زیر آب رفتن 700 هکتار باغ مرغوب و چند روستا و نداشتن مجوز محیط زیستی است که باید در اتاق‌های فکر با حضور ذی‌نفعان بررسی شود و به صورت گزارشی شفاف ارائه شود.