اَفتونیوز _ جاده‌های ایران بوی مرگ می‌دهند. روزی نیست خبر تصادفی مرگبار در جاده‌های اصلی یا فرعی کشور مخابره نشود. همین دیروز تصادف اتوبوس و تریلی در محور کاشان–قم تعدادی کشته و مصدوم برجای گذاشت. در تصادف روز گذشته اتوبوسی که از دهدشت عازم تهران بود در ساعت ۳ و ۲۵ دقیقه بامداد (سه‌شنبه_۱۶ آذرماه) به‌صورت رخ‌به‌رخ با یک دستگاه تریلر برخورد کرد. آن‌گونه که پلیس‌راه گفته است خواب‌آلودگی راننده تریلر سبب شد تا کنترل غول آهنی از دستش خارج‌شده و با عبور از گاردریل وسط بزرگراه به باند مخالف ورود کرده و با اتوبوس حامل مسافران شاخ‌به‌شاخ شود. اگرچه صبح حادثه، رسانه‌ها تعداد جان‌باختگان این حادثه را ۸ نفر کشته و ۱۶ نفر زخمی اعلام کردند. اما بر اساس گزارش بعدازظهر دیروز مرکز اورژانس استان اصفهان در این حادثه تعداد ۱۱نفر کشته و ۱۵ نفر مصدوم شدند. اصغر زارع، رئیس پلیس‌راه اصفهان نیز درباره علت این حادثه به رسانه‌ها گفت: «عدم توانایی و خستگی و خواب راننده تریلی و ورود به باند مخالف و رخ در رخ» عامل اصلی تصادف و مرگ هشت مسافر اتوبوس دهدشت - تهران در هشت کیلومتری عوارضی کاشان - قم در ساعت ٠٣:٢٠ امروز ۱۶ آذرماه بوده است.» زارع گفته از ابتدای سال جاری با احتساب جان‌باختگان حادثه دیروز، ۳۸ نفر بر اثر حوادث رانندگی در محور کاشان_ اصفهان و کاشان _ قم جا خود را ازدست‌داده و ۲۱۹ نفر نیز مجروح شدند. گاردریل‌هایی که مانع برخورد نمی‌شوند چیزی که در این تصادف دیده می‌شود در کنار همه غیراستاندارد بودن خودروها و جاده‌ها، تأکید مسئولان پلیس‌راه بر ناامن بودن موانع بین دو باند رفت‌وآمد جاده‌هاست که گاردریل های فلزی است. میله‌های فلزی که مشخص است توان مقاومت در برابر یک تریلی با آن حجم از توان و سرعت را ندارد. در تصادف روز گذشته اتوبوس دهدشت به تهران دو نفر از مقامات پلیس‌راه به یک نکته اذعان داشتند که موانع بین دو باند رفت‌وآمد این آزادراه به‌هیچ‌عنوان نمی‌توانند در صورت تکرار حوادثی از این قبیل، مانعی برای جلوگیری ازاین‌گونه حوادث باشد. این مقامات اذعان داشتند که این موانع باید آن‌قدر قوی باشند که هیچ خودرویی نتواند به باند مخالف وارد شود. چیزی مانند موانع بتنی که در بسیاری از کشورهای جهان استفاده می‌شود. در این میان این سؤال مطرح است که عوارضی که از انبوه رانندگان وسایط نقلیه دریافت می‌شود خرج چه مواردی می‌شود که موانع بین دوباند در میان آن‌ها از اولویت برخوردار نیست. مرگ‌های اتوبوسی این اولین بار نیست که جاده‌های ایران و اتوبوس‌های مرگ قربانیان جینی می‌گیرد. فهرست اتوبوس‌های مرگ در ایران طولانی است، از سقوط اتوبوس حامل دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف در مسیر بازگشت از مسابقات ریاضی از اهواز و مرگ ۶ تن از نخبگان ریاضی در سال ۷۶ گرفته تا اتوبوس‌هایی که ازجمله حامل دانش‌آموزان «راهیان نور» بودند و هیچ‌گاه به مقصد نرسیدند تا اتوبوس‌های دیگری که واژگون می‌شوند و کمتر بازتابی در خبرها می‌یابند؛ اما اتوبوس حامل خبرنگاران زیست‌محیطی، نسبت به بقیه مرگ‌های اتوبوسی به خاطر همکاران رسانه‌ای دو خبرنگار متوفی این حادثه، بازتاب بیشتری داشت. سوم تیرماه امسال و دقیقاً یک روز پس از واژگونی اتوبوس حامل خبرنگاران بازدیدکننده دریاچه ارومیه، چندین خبر دیگر از تصادف اتوبوس در جاده‌های ایران که قربانیان گروهی داشت مخابره شد. ازجمله تصادف اتوبوسی که بیشتر سرنشینان آن سربار بودند. در این حادثه اتوبوس حامل سربازان با یک تریلی در نزدیکی یزد، پنج کشته بر جا گذاشت. علت حادثه، همان علت همیشگی بود، نقض فنی اتوبوس! درست مثل حادثه تلخ واژگونی اتوبوس حامل دانشجویان در دی‌ماه ۹۷ که به دلیل نقص فنی و بریده شدن ترمز، از مسیر خارج و واژگون شد. در آن حادثه ۱۰ نفر کشته و ۲۶ نفر زخمی شدند. عوامل ثابت تصادفات در ایران دلایل اصلی تصادفات جاده‌ای در ایران دیگر بر کسی پوشیده نیست‌؛ ناامنی جاده‌ها و خودروهای بی‌کیفیت در کنار خطای انسانی باعث شده جاده‌های ایران بوی مرگ بدهند و برخی از مسافرانش هرگز به مقصد نرسند. سالانه هزاران شهروند ایرانی در جاده‌ها می‌میرند. آمارها نیز به مرگ‌آفرین بودن جاده‌‌های کشور صحه می‌گذارند. در پنج ماهی که از سال جاری گذشته روزانه بیش از ۴۵ نفر در جاده‌های کشور جان‌باخته‌اند. این عدد سال گذشته حدود ۴۰ نفر بوده، در واقع آمار تلفات تصادفات امسال ۱۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کرده است. مقامات پلیس‌راهور نیز گفته‌اند، در هفت‌ ماه نخست امسال بیش از ۸۲۰۰ نفر در تصادفات جاده‌ای در ایران جان‌باخته‌اند. خطای انسانی، خودروهای غیراستاندارد و جاده‌های ناامنی که آوازه‌اش مرزهای کشور را درنوردیده و به گوش جهانیان نیز رسیده است، مؤلفه‌های ثابتی هستند که کارشناسان تصادفات همواره بر آن تأکید می‌کنند، اما بااین‌حال تغییری در این شرایط حاصل نمی‌شود. لازم به یادآوری است بانک جهانی در بررسی و مطالعات خود، وضعیت حوادث جاده‌ای ایران را بحرانی عنوان کرده است. آمار پژوهشکده بیمه مرکزی نیز نشان می‌دهد که پله‌های رشد در تصادفات جاده‌ای را چنان با سرعت پیموده‌ایم که فقط کشور سیرالئون از ایران جلوتر است. بر اساس اعلام این پژوهشکده ایران ازنظر تصادفات ناایمن رانندگی در بین ۱۹۰کشور جهان، رتبه ۱۸۹ را به‌ خود اختصاص داده و ازاین‌جهت، فقط کشور سیرالئون در غرب قاره آفریقاست که وضعیت نامناسب‌تری نسبت به ایران دارد. فقط خودروهای غیراستاندارد و جاده‌های غیراستانداردتر عامل تصادفات و تلفات جاده‌ای نیستند؛ رانندگان ایرانی نیز نقش پررنگی در حوادث جاده‌ای دارند. در سطح دنیا رانندگان کشور ما را به‌عنوان رانندگانی شتاب‌زده و علاقه‌مند به سبقت‌های خطرناک می‌شناسند. در برخی تصادفات آن‌ها حتی عابران در پیاده‌رو را هم زیر گرفته‌اند! توییت یک توریست آمریکایی بعد از سفر به ایران نیز مؤید این مطلب است. «جان» اهل پورتوریکو بعد از سفر به ایران در صفحه اینستاگرامش نوشت: «ایرانی‌ها تروریست نیستند، اما وحشتناک رانندگی می‌کنند.» تصادفات منجر به فوت دو برابر میانگین جهانی ازنظر تصادفات منجر به فوت نیز در دنیا رکورد زدیم. همدستی خودروهای بی‌کیفیت با جاده‌های نامناسب و رانندگان شتاب‌زده، ایران را ازنظر تصادفات منجر به فوت در دنيا سرآمد کرده است. مرگ‌ومیر بر اثر حوادث رانندگی در جهان از هر ۱۰۰ هزار نفر، چیزی در حدود ۱۴ تا ۱۵ نفر است؛ اما در ایران این نسبت به ۳۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد؛ یعنی ۲ برابر میانگین جهانی! چند سال پیش، محسنی بندپی، استاندار وقت تهران، در مورد میزان تلفات انسانی جاده‌های کشور گفته بود اگر میانگین افرادی که آخرین برگ زندگی‌شان در جاده‌ها رقم می‌خورد با میانگین زخمی‌های حوادث جاده‌ای را در نظر بگیریم، گویا هر سال در ایران یک جنگ تمام‌عیار یا یک زلزله بزرگ اتفاق می‌افتد. البته در مواردی تلفات جاده‌ای ایران حتی بسیار بیشتر از حوادث غیرمترقبه‌ای مانند زلزله یا سیل و حتی جنگ است. لازم به ذکر است با وجود این‌که ایران ۱.۱درصد از جمعیت کره زمین را دارد، ۱.۴۵درصد از سوانح رانندگی را نیز دارد که بسیار زیاد است و همین میزان منجر شده تا خسارت‌‌های اقتصادی ناشی از حوادث رانندگی در ایران ۷درصد از تولید ناخالص ملی بیشتر باشد. در حالی ایران ازنظر حوادث جاده‌ای در دنیا جزو کشورهای بالای جدول است که حوادث جاده‌ای با راهکارهای عملی قابل‌کنترل و کاهش است. راهکارهای که کارشناسان این حوزه بارها به آن تأکید دارند، سامان بخشیدن به همان سه مؤلفه‌ای است که پیش‌تر ذکر شد. با بالا بردن استانداردهای جاده‌ای، ایجاد قوانین ایمنی خودرو و فرهنگ‌سازی می‌توان بخش بزرگی از عوامل تصادفات جاده‌ای را از میان برداشت. اما همین سه راهکار نه‌چندان دشوار، به دلیل در اولویت نبودن از سوی مسئولان، بعد از هر حادثه رانندگی فقط از سوی رسانه‌ها تکرار می‌شود و خروجی خاصی ندارد. حتی به نظر می‌رسد گوش مسئولان نیز به این راهکارها و آمارها عادت کرده و تصادفات و تلفات جاده‌ای چنان برای آنان عادی شده که خود را ملزم به سروسامان دادن به این وضعیت نمی‌دانند.