اَفتونیوز| تاکید وزیر کار بر ایجاد یک میلیون شغل در سال گذشته و برنامه‌های عالی خود در سال جدید در حالی همچنان ادامه دارد که در دیدار جمعی از کارگران و وزیر کار و مسئولان با مقام معظم رهبری، ایشان در خصوص وضعیت اشتغال در جامعه انتقاداتی را وارد دانستند. کارشناسان معتقدند با انجام یک راستی آزمایی ساده می‌توان دریافت که آمار ارائه شده وزارت کار که طی این مدت دو وزیر بدون برنامه عملیاتی را به خود دیده است، بیشتر معطوف به آمار بیمه شدگان خانواده و... است که حاصل آن اشتغالزایی و کار مولد نبوده است. هرچند با توجه به وضعیت حاکم و رکود اقتصادی چیزی جز بیکاری و ریزش نیروی کار در وانفسای قطع برق بنگاه‌های اقتصادی، تعطیلی و رکود واحدهای مولد اقتصادی نیز متصور نیست.
 

پارادوکس فقدان برنامه اشتغالزایی و افزایش اشتغال!
حمید حاج اسماعیلی، کارشناس بازار کار در این باره به «آرمان ملی» گفت: در دیدار جمعی از کارگران و وزیر کار و برخی از مسئولان با مقام معظم رهبری، در خصوص اشتغالزایی و آمار ارائه شده از سوی وزارت کار، مقام معظم رهبری نیز انتقاداتی داشتند، این امری است که اکثر کارشناسان و صاحب‌نظران دراین خصوص نیز بر آن معترض هستند و معتقدند که آمار ارائه شده در این زمینه و اشتغالزایی در سال جدید بر اساس آمار واقعی در این خصوص انجام نشده است. به طور کلی وزارت کار در زمان حضور کوتاه مدت مرتضوی، وزیر تاکنون برنامه مشخصی ارائه نشده است و پس از آن هم حتی در زمان اخذ رأی اعتماد وزیر جدید در مجلس برنامه‌ای ارائه نشد از سویی دولت نیز با کسر بودجه مواجه بود در نتیجه فرصتی برای سرمایه‌گذاری و اشتغالزایی جدید مهیا نبود و از سوی دیگر، کسادی کسب و کارها و ریزش نیروی انسانی حتی عاملی برای افزایش بیکاری ایجاد کرد و علاوه بر این قطعی برق واحدها و بنگاه‌های صنعتی نیز عامل دیگری برای کاهش تولید و رکود اقتصادی و در نتیجه ریزش نیروی انسانی و شاغل فراهم آورد. او توضیح داد: آمار ارائه شده از سوی وزارت کار فقط بر پایه بیمه شدگان است و بر اساس گزارش مدیرکل بیمه تأمین اجتماعی نزدیک به حدود یک میلیون نفر بیمه شدگان خانواده که شامل بیمه زنان خانواده، بیمه در حوزه حمل‌ونقل و دختران دانشجو و.... بوده است که همه اینها از سوی وزارت کار در آمار اشتغالزایی گنجانده شده در حالی که این آمار حاصل فعالیت مولد و اشتغالزایی محسوب نمی‌شود و بهتر است که وزارت کار سیاست‌های مناسبی برای اشتغالزایی واقعی فراهم کند. این کارشناس ادامه داد: دولت سیزدهم که مانور گسترده‌ای روی تحقق وعده ایجاد یک میلیون شغل انجام داد، باید مستندات و آمار خود را ارائه دهد از سویی بر اساس آمار مرکز آمار ایران از نرخ بیکاری در زمستان 1401 منتشر کرده است نشان از این دارد که وعده ایجاد یک میلیون شغل در سال قبل محقق نشده است.
 

تناقضات آماری
او افزود: در آمار اعلام شده موجود نرخ بیکاری به 9. 7 درصد رسیده است. این در حالیست که در تابستان و پاییز همین سال نرخ بیکاری در کانال 8 درصد قرار داشت. در حالی این شاخص اقتصادی با افزایش همراه بوده که تا قبل از آن دولت بارها از کاهش 0. 7 درصدی نرخ بیکاری دم زد و آن را دستاورد خود خوانده بود. این عادات تمام دولت‌هاست که معمولا سعی می‌کنند از آمار و ارقام به اشکال مختلف استفاده ‌کنند تا کارنامه اقتصادی خود را خوب و مثبت نشان دهند. این موضوع در مورد دولت سیزدهم نیز صدق می‌کند. در حالی دولت رئیسی کار خود را شروع و این دسته از وعده و وعیدها را مطرح کرد که خیلی زود و قبل از اینکه برنامه عملیاتی برای ایجاد اشتغال مطرح شود، وزیر کار برکنار شد. چند ماهی وزارتخانه بی‌وزیر بود و با سرپرست اداره می‌شد و در این حین هیچ بحثی در مورد اشتغال پیگیری نمی‌شد و در عین حال جلسات شورای عالی اشتغال هم برگزار نشد. حاج اسماعیلی معتقد است: دولت سیزدهم روی کاهش 0. 7 درصدی نرخ بیکاری و رسیدن آن به رقم 8. 2 درصدی مانور زیادی داد اما در پایان اسفندماه این نرخ به 9. 7 درصد رسید که نشان از افزایش نرخ بیکاری و ناهمخوانی میان آمار اعلامی و واقعیات اقتصادی دارد. یک پرسش مهم این است که چطور یک جوانی که تحصیلات دانشگاهی دارد و جویای کار است، مشارکت اقتصادی ندارد! اگر این نکته را در نظر بگیریم، طبیعی است که نرخ بیکاری فراتر از ارقام اعلامی خواهد بود. سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل تحریم‌ها انجام نمی‌شود و ریسک کسب و کارها به دلیل تورم بالا رفته است. در چنین فضایی، چگونه امکان ایجاد یک میلیون شغل در سال وجود دارد؟

شغل‌هایی که بر باد رفتند
مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی نیز در این باره گفت: رئیس‌جمهوری اخیرا در خصوص آمارهای اشتغال مطالبی را عنوان و عملکرد دولت در خصوص این شاخص را برجسته ارزیابی کرده است. بر اساس اعلام رئیس‌جمهوری آمارهای بیکاری چند دهم درصد کاهش یافته است. اظهاراتی که ساعاتی بعد از سوی وزیر کار دولت سیزدهم هم تأیید شد. اما مردم در واقعیت به گونه‌ای دیگر می‌اندیشند. در واقع آمارهایی ارائه شده که به نظر می‌رسد در عرصه میدانی چندان ملموس نیست. دولت نه‌تنها در زمینه اشتغال عملکرد مناسبی از خود ارائه نکرده است، بلکه با محدودسازی و مسدودسازی فضای مجازی، دامنه وسیعی از مشاغل آنلاین و اینترنتی را هم به تعطیلی کشانده است. بر اساس برخی آمارهای مستند، تعداد واحدهای خسارت‌دیده در اثر محدودسازی فضای مجازی به بیش از یک میلیون واحد رسیده است.
او افزود: اساسا یکی از مشکلات جدی که دولت سیزدهم با آن مواجه است، وعده‌هایی است که داده اما امکان تحقق ندارند. به نظر می‌رسد عملا برخی در حال آمارسازی هستند. مثلا در بحث اشتغال با آمارها بازی می‌کنند و حتی افرادی که در طول هفته یک ساعت کار کرده‌اند را هم ذیل لیست افرادی که اشتغال دارند دسته‌بندی می‌کنند. اما در بطن جامعه نشانه‌ای از رونق کسب و کار و بهبود شاخص‌های تولید مشاهده نمی‌شود که مبتنی بر آن کسی بخواهد بگوید اشتغالزایی رونق خاصی پیدا کرده است. اما این آمارها کمکی به دولت نمی‌کند. همان طور که اشاره شد، کار کردن یک ساعته فردی در هفته به معنایی اشتغالزایی نیست و نباید آن را ذیل آمارهای اشتغالزایی قرار داد. از دوره احمدی‌نژاد موضوع تغییر تعریف اشتغال مطرح شد و آسیب‌های زیادی وارد کرد. واقع آن است که نرخ مشارکت پایین آمده است. در آمارهای اشتغال باید به افرادی توجه کرد که بیمه‌شان رد می‌شود. اما این موارد به هیچ‌ وجه مورد توجه قرار نمی‌گیرند. در اقتصاد ایران سه بخش کشاورزی، خدمات و صنعت بار اصلی اشتغالزایی را به دوش می‌کشند. از میان این سه‌گانه بخش خدمات، بیش‌ترین سهم را در اشتغالزایی دارد؛ این اهمیت هم به دلیل آن است که اقتصاد ایران یک اقتصاد نفتی است و درآمدهای نفتی در آن تعیین‌کننده است. خدمات حدود 50 درصد شاغلان را دربرمی‌گیرد، صنعت 33 درصد و کشاورزی 17 درصد این سهم را دارد.
 

نابودی مشاغل آنلاین
این کارشناس توضیح داد: بخش قابل توجهی از سهم اشتغالزایی در سال‌های اخیر در بخش مشاغل آنلاین و اینترنتی است. جوانان ایرانی بدون اینکه از دولت کمکی بگیرند، خودشان برای خودشان و اطرافیان‌شان شغلی درست کرده بودند و از طریق خلاقیت هم برای خود و هم برای جامعه ارزش افزوده ایجاد می‌کردند. اما دولت نه‌تنها به این قشر کمکی نکرد بلکه با طرح صیانت و محدودسازی اینترنت، این مشاغل را از میان بردند. مشکل اما زمانی برجسته‌تر می‌شود که بدانیم، این محدودیت‌ها نه‌تنها شغل‌ها را در ایران از میان برده، بلکه باعث شده برخی از نخبگان ایرانی در حوزه برنامه‌نویسی، بازاریابی و... مهاجرت کرده و به کشورهای دیگر بروند. خسارت یک چنین نقصانی تا دهه‌ها اقتصاد ایران را درگیر می‌سازد و باعث بروز مشکلاتی می‌شود. بنابراین کارنامه دولت در بخش اشتغالزایی کارنامه روشنی نیست،.‌ای کاش دولت یک بار برای همیشه تکلیف مردم را با وعده‌هایی که داده، مشخص کند. معقول‌تر آن است که دولت رسما اعلام کند، وعده‌هایی چون ساخت 4 میلیون مسکن در 4 سال، تک‌نرخی کردن ارز، کاهش نرخ تورم به نیم، اشتغالزایی یک میلیونی و... در یک فضای تبلیغاتی و انتخاباتی مطرح شده است. وقتی صادقانه با مردم سخن گفته شود، مردم خواهند پذیرفت و مسئله حل می‌شود. اما اینکه برخی تلاش کنند، به وسیله آمارسازی اعلام کنند وعده‌ها محقق شده، دردی را از اقتصاد ایران و مردم دوا نمی‌کند.