اَفتونیوز| در طی روزهای گذشته شاهد شانتاژ تبلیغاتی برای کلنگ زنی جاده خردایش و دانه بندی سنگ بوکسیت سرفاریاب بوده ایم و از اهداف آن محرومیت زدایی و توجه بیشتر به مناطق کمتر توسعه یافته ذکر شده است .

در مرحله ی اول لازم است به معنی لغوی خردایش بپردازیم این کلمه در لغت به معنی فرایند شکستن و خرد کردن و آسیا کردن مواد معدنی صنعتی است .

در مرحله دوم لازم است خردایش در صنعت را مورد بررسی قرار دهیم : زمانی که سنگ‌های معدنی از دل کوه استخراج می‌شوند لازم است به قطعات کوچک‌تر تبدیل شوند. به چند دلیل سنگ معدنی باید کوچک‌تر شود:

حمل‌ونقل آسان شود.

راحت‌تر در بازار خرید و فروش شوند.

کانی‌های ارزشمند راحت‌تر استخراج شوند.

همان‌گونه که به آن اشاره شد، تمام عمل خرد کردن به‌ واسطه راحتی ادامه استفاده از سنگ‌های معدنی است. به این منظور از نیروی خارجی برای کوچک کردن سنگ معدن استفاده می‌شود. در واقع برای پاسخ به این سوال که خردایش چیست، باید گفت: وارد کردن یک نیروی خارجی به جسم، جهت کوچک کردن ابعاد اولیه را خردایش می‌گویند.

تا بدین جا با مفهوم خردایش آشنا شدیم و در مرحله ی بعد لازم است مراحل تولید آلومینیا از سنگ بوکسیت را مورد بررسی قرار دهیم و همچنین سنگ بوکسیت که معدن آن در سرفاریاب قرار دارد را بشناسیم‌

بوکسیت (Bauxite) سنگی معدنی است که مقادیر زیادی آلومینیوم دارد. نام این سنگ از روستای لس بوکس (Les Baux) فرانسه گرفته شده است که برای اولین بار توسط پیر برتیه (Pierre Berthier) کشف شد. می توان گفت که تقریبا تمام نیاز تولید آلومینا و آلومینیوم بشر (بالای ۹۸%) از استخراج این سنگ تامین می‌شود.

کاربردهای بوکسیت

بوکسیت به دلیل ناخالصی‌هایی که دارد، نمی‌تواند به صورت فرآوری نشده مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین باید طبق کاربرد مورد نظر فرآوری و یا ماده مهندسی مورد نیاز از آن استخراج شود.

استخراج آلومینیوم

حدود ۹۰ درصد بوکسیت استخراج شده صرف تامین آلومینیوم مورد نیاز صنایع می‌شود. البته آلومینیوم به صورت مستقیم به دست نمی‌آید و لازم است طی عملیاتی که به نام عملیات بایر (Bayer) شناخته می‌شود، به آلومینا تبدیل شود. در ادامه آلومینا با فرآوری تبدیل به آلومینیوم می‌شود. بنابراین تولید آلومینیوم را می‌توانیم در سه مرحله خلاصه کنیم:

قدم اول: کانی‌های درشت به قطعات ریزتر خرد می‌شوند.

با سرچی کوتاه در مورد تولید آلومینیا متوجه می شویم اولین مرحله در این فرآیند تبدیل کانی های استخراجی به قطعات ریز هست .

در بررسی اخبار کلنگ زنی این کارخانه دلیل احداث  تکمیل زنجیره ارزشی عنوان شده است .

با کنار هم قرار گرفتن داده ها و حتی سرچی کوتاه متوجه می شویم این تکمیل زنجیره ارزشی فقط مرحله اول در اختیار ما قرار خواهد گرفت یا به عبارت ساده تر به جای حمل سنگ ها با حجم زیاد سنگ های معدنی خرد شده و سپس جابه جا می شوند تا حجم کمتری اشغال کنند!

اگر درصد خلوص این معدن به طوری است که می توان از آن به عنوان مواد اولیه استفاده کرد چرا و چگونه است که فقط تامین کننده مواد اولیه ما باشیم؟! و بقیه مراحل در سایر استان ها انجام گیرد؟ این تکمیل زنجیره ارزشی که از آن سخن گفته می شود چرا فقط تامین مواد اولیه سهم ما است؟

۱۵ نفر اشتغال سهم استان ما از چنین نعمت خدادادی؟!

آب، خاک و معدن‌های ما برای استان‌های دیگر کاربرد دارند اما نمی توان رنجیره ارزشی تا ساخت محصول نهایی از یکی از معادن را در استان انجام داد و صرفا تامین کننده مواد اولیه باشیم؟

اگر در گذشته آب ،خاک و معدن های ما به استان های دیگر بارگیری شد و سهمی نداشتیم و گذشتگان را ملامت کردیم امروز که آگاهی کامل وجود دارد چرا با وعده تکمیل زنجیره ارزشی و ارزآوری اجازه غارت منابع استان را می دهیم و در نهایت جوانان استان با انواع مشکلات روحی و آسیب های اجتماعی درگیر باشند و مجبور به کوچ از وطن و استان باشند؟!

ارز آوری یک محصول یا یک زنجیره زمانی است که کل رنجیره ارزشی در آن استان قرار بگیرد و در نهایت محصول نهایی نیز در استان باشند نه اینکه صرفا با ارسال مواد اولیه به استان های دیگر تامین کننده مواد اولیه کارخانه های آنان باشیم و با دست خود منابع معدنی را به خارج استان منتقل کنیم.

مریم پارسا