ائتلاف میانه‌روها احتمالا با معرفی کاندیداهایی برای کرسی‌هایی که امکان رقابت دارند و تعریف نوعی رای اعتراضی در حوزه‌هایی که کاندیدایی برای رقابت ندارند، در انتخابات پیش روی مجلس حضور خواهند یافت.

میانه‌روها چه کسانی هستند؟

«میانه‌روها» نام ائتلاف احتمالی سه جریان سیاسی است که در ماه‌های اخیر درباره‌ی آن حرف‌هایی زده شده و تاکنون بخش‌هایی از آن شکل گرفته است: ۱. بخشی از اصلاح‌طلبان، ۲. جریان اعتدالی و ۳. بخشی از اصولگرایان.

حسین سلاح‌ورزی، رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران که پس از ۸ ماه با فشارهای دولت کناره‌گیری کرد تا انتخابات مجددا برگزار شود، دو روز پیش گفت که حتی با حضور اقلیتی از میانه‌روها در مجلس، دیوار تحریم‌های اقتصادی خارجی ترک خواهد خورد. میانه‌روها حامی سیاست تنش‌زدایی هستند.

از سال ۱۳۹۲ ائتلاف نانوشته‌ای بین این جریان‌ها شکل گرفته بود اما در چند انتخابات پس از آن به‌ویژه انتخابات‌های ۱۳۹۲، ۱۳۹۴ و ۱۳۹۶، این اصلاح‌طلبان بودند که لیست نهایی را می‌بستند و نام باقی را هم در لیست‌ها لحاظ می‌کردند.

ائتلاف اصلاح‌طبان در این سال‌ها با عناوین شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان با ریاست محسن رهامی، شورای سیاستگذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان با ریاست محمدرضا عارف و جبهه اصلاحات با ریاست بهزاد نبوی مسئولیت بستن لیست‌ها را بر عهده داشتند و جریان اعتدالی و بخشی از اصولگرایان در تصمیم‌گیری هیچ نقشی نداشتند.

در انتخابات‌های پیشین شوراهای شهر و مجلس، هنوز این اصلاح طلبان و نزدیکانشان بودند که بیشتر کاندیداها را معرفی می‌کردند در حالی که به تدریج از تعداد کاندیداهای بالقوه آنها کاسته شده است و مثلا برای انتخابات مجلس دو جریان دیگر پررنگ‌تر شده‌اند: نیروهای جریان اعتدالی که بخش بیشتر آنها مدیران دولت حسن روحانی هستند و همچنین نیروهای نزدیک به علی لاریجانی ازجمله نمایندگان ادوار مجلس و همچنین طیفی از اصولگرایان معتدل.

از سال ۱۳۹۸ اصلاح‌طلبان دیگر دو پاره شده‌اند هرچند همچنان شورای «جبهه‌ی اصلاحات» وجود دارد و جلسه می‌گذارد ولی در انتخابات‌های اخیر هیچ اجماعی درباره‌ی انتخابات‌ها در آن وجود ندارد؛ سند انتخابات که با رای شکننده و با اختلافاتی در روزهای اخیر از سوی این جبهه تصویب و منتشر شده هم نشان می‌دهد که اختلاف بر سر نوع مواجهه با انتخابات پیش رو، بسیار جدی است. بیش از نیمی از اصلاح‌طلبان از راه اصلاحی ناامید شده‌اند، حاضر به بررسی انتخابات هم نیستند و از پیش تکلیف‌شان با انتخابات مشخص است.

می‌ماند بخشی از اصلاح‌طلبان عضو جبهه اصلاحات ازجمله تعدادی از اعضای حقیقی و نیز احزاب کارگزاران، اعتماد ملی، ندا، خانه کارگر، حزب اسلامی کار، مردم‌سالاری؛ همچنین اقلیتی در احزاب توسعه و اتحاد. بخشی از اعضای این احزاب برای انتخابات مجلس آتی کاندیدا شدند ولی بیشتر آنها تاکنون ردصلاحیت شده‌اند. مسعود پزشکیان، غلامرضا تاجگردون، علی اصغر یوسف‌نژاد، ازجمله‌ی شاخص‌ترین تایید صلاحیت شده‌های این جریان هستند.

جریان اعتدالی یعنی جمعی از مدیران آقای روحانی و حزب اعتدال و توسعه. دولت ۸ ساله‌ی روحانی مدیران بسیاری را در سراسر کشور داشته است و اگرچه در قالب تشکیلاتی سیاسی فعالیت نمی‌کنند اما جزو نیروهای سیاسی همسوی او محسوب می‌شوند. سخنگوی حزب اعتدال و توسعه می‌گوید که اکثر کاندیداهای اصلی آنها ردصلاحیت شده‌اند. محمدباقر نوبخت و سیدمحمد بطحایی، شاخص‌ترین تایید صلاحیت شده‌های این جریان هستند.

اصولگرایان در سال‌های اخیر چندین پاره شده‌اند ازجمله بخشی از آنها که معتدل هستند و با جریان تندرو مرزبندی کرده‌اند و دیگر امکان ندارد که با یکدیگر در موضوعی همراه باشند. علی اکبر ناطق نوری و علی لاریجانی، افراد شاخص اصولگرایان معتدل هستند. منصور حقیقت‌پور از نزدیکان آقای لاریجانی گفته است که بسیاری از نامزدهای نزدیک به او هم ردصلاحیت شده‌اند. علی مطهری، محمدرضا باهنر، علاءالدین بروجردی، ازجمله‌ی نامزدهای شاخص این جریان برای انتخابات پیش رو هستند.

ردصلاحیت‌های گسترده شکل‌گیری ائتلاف میانه‌روها را بیش از پیش جدی کرده است. تعداد نامزدهای تأیید صلاحیت شده‌ی هر سه جریانی که به آنها اشاره شد سر جمع برای همه‌ی کرسی‌های نمایندگی سراسر کشور کافی نیست. مجلس ۲۹۰ کرسی نمایندگی دارد و احتمالا میانه‌روها حداکثر برای نیمی از این کرسی‌ها بتوانند نامزدهای میانه‌رو داشته باشند.

رای اعتراضی میانه‌روها برای کرسی‌هایی که امکان رقابت نیست

اما تکلیف کرسی‌هایی که میانه‌روها در آنها امکان رقابت ندارند چه می‌شود؟ حسن روحانی در بیانیه‌ی پس از تایید نشدن صلاحیت‌اش در انتخابات خبرگان، تاکید کرد که به‌نظرش باید رای اعتراضی داد. به‌نظر می‌رسد میانه‌روها برای کرسی‌هایی که امکان رقابت ندارند می‌توانند از ایده‌هایی برای رای اعتراضی استفاده کنند.

اما مکانیزم تهیه‌ی لیست نامزدهای میانه‌رو هنوز مشخص نیست. تا امروز تنها برخی از احزاب اصلاح طلب و حزب اعتدال و توسعه با هم جلساتی داشته‌اند و تعاملاتی بین جریان روحانی و جریان لاریجانی برقرار شده است.

با توجه به این که جبهه اصلاحات به دلیل اختلاف درونی امکان ایفای نقشی مانند انتخابات‌های ۹۲، ۹۴ و ۹۶ را ندارد، این احتمال دور از ذهن نیست که شورایی از سه جریان تشکیل‌دهنده‌ی میانه‌روها در روزهای آینده تشکیل شود و یا با هدایت بزرگان این جریان یعنی روحانی، خاتمی، لاریجانی، ناطق نوری و سیدحسن خمینی، لیست نهایی آماده شود و برای کرسی‌های غیرقابل رقابت به مکانیزم رای اعتراضی برسند.

مسعود پزشکیان که مانند چهار دوره‌ی قبل از تبریز کاندیدا شده و علی مطهری که مانند سه دوره‌ی نمایندگی، از تهران کاندیدا شده است، چهره‌هایی هستند که می‌توانند سرلیست مورد توافق لیست کشوری میانه‌روها در انتخابات مجلس آتی باشند.

این انتخابات ۳۵ روز دیگر، همزمان با انتخابات مجلس خبرگان، در ۱۱ اسفند ماه برگزار خواهد شد.

میزان مشارکت در این انتخابات تاکنون پایین پیش بینی می‌شود. انتخابات قبل مجلس در اسفند ماه ۱۳۹۸ با مشارکت پایینی برگزار شد و در نتیجه‌ی آن ترکیب مجلس تقریبا به صورت کامل یک دست شد. در آن سال به خاطر اعتراضات و ناآرامی‌های آبان ۹۸ و ماجرای هواپیمای اوکراینی، فضای بسیار سنگینی انتخابات را تحت الشعاع قرار داد.