محمد رحمانیان، مدیرمسئول روزنامه شرق، در گفت‌وگو با انصاف نیوز گفت در پوشش خبری رسانه‌های غیردولتی از حادثه سقوط بالگرد رئیس جمهور محدودیتی وجود داشته از جمله اینکه باید فقط اخبار رسمی را پوشش می‌دادند و اخبار رسمی هم به بعد خاصی از این اتفاق پرداخته که کافی نیست. اکبر منتجبی، سردبیر روزنامه سازندگی، نیز اطلاع‌رسانی در مورد سقوط بالگرد را بسیار آشفته می‌داند.

اپیدمی حس وظیفه‌ی همگانی برای اطلاع‌رسانی

محمد رحمانیان، مدیرمسئول شرق، می‌گوید وجود یک مرجع اطلاع‌رسانی واحد در کشور ما به آرزو بدل شده است. او اضافه کرد که در چنین شرایطی معمولا بسیاری احساس مسئولیت می‌کنند؛ اطلاع‌رسانی می‌کنند و بعضا هم این اطلاع‌رسانی‌ها مغشوش است. رحمانیان تاکید کرد: متاسفانه این امر در کشور اپیدمی شده است.

فقدان مرجع واحد اطلاع‌رسانی

رحمانیان گفت: باید در حوادثی شبیه به سقوط بالگرد رئیس جمهور یک مرجع اطلاع‌رسانی واحد داشته باشیم تا اطلاعاتی که لازم است را در اختیار مردم قرار دهد. الزاما نیازی نیست تمام اطلاعات را هم بگویند چون در حوادث مختلف ممکن است اطلاعاتی باشد که گفتن آن‌ها ضرری داشته باشد. همین مرجع می‌تواند تشخیص دهد چه اطلاعاتی و با چه کیفیتی در اختیار مردم قرار بگیرد.

خودمان حواسمان هست

او همچنین در مورد برخورد با رسانه‌هایی جز رسانه‌های دولتی در جریان اطلاع‌رسانی همین حادثه نیز گفت: خیر. من فکر می‌کنم رسانه‌های شناسنامه‌دار خودشان حواسشان جمع بوده که به گونه‌ای اطلاع‌رسانی کنند که نه مراجع رسمی برخوردی کنند و نه مخاطبان ناراحت شوند. به باور آقای رحمانیان رسانه‌های مستقل و غیردولتی در این حادثه عملکرد قابل دفاعی داشته‌اند.

رحمانیان پوشش خبری صداو سیما را نیز در مجموع بهتر از گذشته و قابل دفاع می‌دانست. او البته به اشتباه این رسانه در دعوت از کارشناسانی که خارج از سیاست‌های رسمی صحبت کردند نیز اشاره کرد: کارشناسی آمده بود و راجع به یک کشور همسایه حرفی زد که وجاهت نداشت چرا که الآن هنوز چیزی در مورد این حادثه مشخص نشده است. حرف همین کارشناس ممکن است واقعا آسیبی به امنیت ملی ما بزند.

صدا‌وسیما، سوگواری یک شکل و یکرنگ

این روزنامه‌نگار در پاسخ به این سوال که «آیا درصد سوگواری برنامه‌های صداوسیما زیاد نبوده؟ و یا نمی‌توانند به شکل دیگر و متفاوتی به موضوع بپردازند؟» نیز گفت: ظاهرا این‌ها یک ژانر را بیشتر بلد نیستند. ژانرهای دیگری هم برای پرداختن به اینگونه مسائل هست. خب پرداختن به موضوعات دیگری مانند خود آن بالگرد، هواشناسی و… هم ممکن بود.

رسانه‌های مستقل داخلی دست به عصا پیش رفتند

در پاسخ به سوال دیگر در مورد چرایی نپرداختن رسانه‌های مستقل داخلی به دیگر ابعاد این حادثه نیز گفت: بخشی از رسانه‌های داخلی دست به عصا پیش می‌روند و دچار محدودیتند و بخش دیگر احتمالا کمبود کارشناس و خبرنگار حرفه‌ای دارند.

رحمانیان در مورد وجود محدودیتی خاص برای رسانه‌های داخلی در پرداختن به این حادثه نیز گفت: بله، در پرداختن به این مسئله نیز محدودیتی وجود داشت. اعلام کرده بودند که فقط اخبار رسمی پوشش داده شوند و خب اخبار رسمی همین بود که می‌بینید.

آشفته‌بازار اطلاع‌رسانی در حوادث

اکبر منتجبی اطلاع‌رسانی در جریان این حادثه را بسیار آشفته و بد می‌دانست. او شرایط را اینطور توصیف می‌کرد که در این شرایط همه خود را مسئول و در جایگاهی می‌بینند که خبررسانی کنند یا نظر بدهند. منتجبی اضافه کرد: در خصوص بالگرد رئیس جمهور چندین بار خبر نادرست شنیدیم؛ روزنامه کیهان گفت رئیس جمهور سالم است، دیگری گفت آقای آل هاشم خود را پرت کرده است، گفتند کادر پرواز تماس گرفته است و… همه‌ی این‌ها در حالی بود که با توجه به شدت سانحه احتمالاً همه‌ی افراد در همان دقایق اولیه دچار آسیب جدی شده‌ بودند. تمام این آشفتگی‌ها نشان داد ما فاقد بسته‌های اولیه‌ی خبری بوده‌ایم.

اطلاع‌رسانی در زمان حادثه را بر عهده‌ی «یک» نفر بگذارید

او تاکید می‌کرد در چنین شرایطی همانطور که روزنامه‌نگاران باید روزنامه‌نگاری بحران را یاد گرفته باشند دولت و مراجع ذیربط هم باید آشنا به این مبحث باشند و تمام اطلاع‌رسانی تنها توسط یک شخص مسئول با جایگاه حقوقی بالا صورت بگیرد. اما آنچه اتفاق افتاد این بود که معاون اجرایی، وزیر کشور، رئیس هلال احمر، وزیر بهداشت، رسانه‌های مختلف از زاویه‌ی خودشان و… صحبت کردند.

چنین حوادثی محل آزمایش گروه‌های اطلاع‌رسانی‌ست

سردبیر روزنامه سازندگی می‌گوید امکان اطلاع‌رسانی بهتر حتی با در نظر گرفتن شرایط حادثه یا ابعاد امنیتی موضوع نیز وجود داشته است و اتفاقا چنین بزنگاه‌هایی محل تفاوت تیم اطلاع‌رسانی حرفه‌ای و آماتور است. او مجدد تاکید کرد که اگر تنها یک نفر مسئولیت امر را بر عهده می‌گرفت از بعد امنیتی هم شرایط بیشتر تحت کنترل بود تا جامعه نه به سمت هیجان و نه به سمت امید واهی برود. منتجبی شوکی که در ساعات اولیه برای مراکز اطلاع‌رسانی دولت به وجود آمد را دلیل این آشفتگی می‌دانست.

اکبر منتجبی می‌گوید برخوردی با رسانه‌ها در خصوص اطلاع‌رسانی این حادثه صورت نگرفته و فقط دادستانی یک اطلاعیه داده است که با خبرنگارانی که در فضای مجازی شایعاتی را منتشر می‌کنند ممکن است برخوردی صورت بگیرد که این هم نگاه اصلی بر جعل اخبار بود.

این روزنامه‌نگار می‌گوید قیاس تجربه‌ای مانند کرونا و اطلاع‌رسانی در مورد آن قابل قیاس با این موضوع نیست چرا که آن تجربه‌ای بلندمدت بوده و سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی تجربه‌ای ناگهانی و همراه شوک. پیشنهاد او این بود که در چنین شرایطی بلافاصله کسی در رده‌ی معاون اول رئیس جمهور وارد شود و وزیری که بیشتر درگیر موضوع است را برای اطلاع‌رسانی معرفی کند تا جلوی گمانه‌زنی‌ها و شایعه‌پراکنی گرفته شود.